Klon zwyczajny ‘Globosum’

Kulistą odmianę klonu zwyczajnego (Acer platanoides L. ‘Globosum’) łatwo rozpoznać, bo jest małym drzewem o koronie w kształcie kuli. Za młodu przypomina lizak na patyku.

Z wiekiem korona staje się coraz szersza, płaskokulista, o szerokości większej niż wysokość – u starszych okazów nawet do 6-10 m średnicy.

Klon zwyczajny ‘Globosum’ jest odmianą krzaczastą, oferowaną wyłącznie w formie szczepionej na pniu. Wysokość pnia zależy od wysokości miejsca szczepienia – pień więcej nie urośnie.

Korony klonów kulistych są mocno zagęszczone. Drobne ptaki, które uwiją tu gniazda, mogą czuć się bezpiecznie.

Pąki zielone. Rozwijające się liście klonu zwyczajnego ‘Globosum’ mają czerwonawobrązowy odcień, później stają się zielone, a w jesieni żółkną.

Liście są mniejsze niż u typu, o ostrzejszych klapach.

Przykwiatki i młode skrzydlaki są czerwonawe.

Odmiana kulista to najczęściej u nas spotykana z odmian klonu zwyczajnego. Rośnie powoli (około 15 cm rocznie). Nie wymaga formowania – korona w naturalny sposób tworzy regularną, zwartą kulę.

W wydanym w 2010 r. “Spacerowniku Łódzkim 2” autorzy Marzena Bomanowska, Ryszard Bonisławski i Joanna Podolska tak piszą:

Utworzona wzorem alejek cmentarnych Aleja Zasłużonych” wzdłuż ulicy Konstantynowskiej, naprzeciw pomnika Czynu Rewolucyjnego, była miejscem czczenia pamięci działaczy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Dziś jedno z miejsc wstydliwie zapomnianych, tabliczki z nazwiskami dawno rozkradziono, w trawie zostały po nich tylko betonowe podwyższenia. Dobrze mają się tylko piękne symetryczne klony odmiany kulistej.

Niezwykle efektownie wyglądają kuliste odmiany drzew strzyżone w foremne sześciany – ale jak dotąd nie widziałam, żeby ktoś tak się bawił w Łodzi.

Odmiana efektowna, elegancka, niekłopotliwa. Idealna w miastach, zwłaszcza przy ograniczeniu przestrzeni na wysokość. Jednak lepiej stosować z umiarem, nie nadużywać.

Forma lubiana przez projektantów, bo szereg identycznych drzew o geometrycznych koronach wizualnie porządkuje przestrzeń.

Klony kuliste tolerują wielkomiejskie warunki i zanieczyszczenie powietrza. Mają płytki system korzeniowy i niewielkie wymagania glebowe. Mogą rosnąć w miejscach nasłonecznionych lub w półcieniu.

Odmiana kulista klonu zwyczajnego jest często stosowana w zieleni miejskiej, przede wszystkim do obsadzania wąskich ulic, placów, parkingów, podjazdów – ale doskonale prezentuje się również na szerokich trawnikach.

Odmiana ‘Globosum’ to jedna z wielu historycznych odmian rodzimego klonu zwyczajnego. Pochodzenie tej odmiany nie jest znane. Po raz pierwszy była oferowana w 1873 r. w katalogu słynnych szkółek van Houtte’a w Ghent w Belgii. Opisana przez G. Nicholsona w 1881 r. Seneta podaje, że w Polsce pojawiła się u Hosera w 1894 r.

Bronisław Gałczyński tak pisze o klonach w wydanej w 1928 r. książce „Drzewa liściaste leśne i alejowe”:

Klon zwyczajny jest przez C. Hampla, głównego ogrodnika dzielnicy Treptow w Berlinie (w książeczce ,,Stadtbaume“) jako drzewo alejowe i uliczne goręcej polecany, niż wszystkie inne, nasze lub obce, klony. Ostrzega on jednak, że i ten klon potrze­buje przewiewu i że ulica zabrukowana, wysokiemi domami przed wiatrem zasłonięta, na której skutkiem tego latem silny wytwarza się upał, jest i dla tego klonu bardzo niedobrem stanowiskiem.

 

Istnieją liczne odmiany klonu zwyczajnego, sadzone nieraz w parkach i na ulicach. Ważniejsze z nich to A. pl. Reitenbachii i A. pl. Schwedleri, pierwszy o liściach purpurowych, a drugi o liściach na wiosnę czerwonych a potem ciemno zielonych. Wszystkie wymienione klony tworzą duże drzewa i nadają się tylko na bardzo szerokie ulice. Istnieje jednak odmiana klonu zwyczajnego, która może być sadzona na ulicach średniej szerokości (na chodnikach szerokości 4,5 do 5,5 metra). Jest to Acer platanoides globosum, klon kulisty, który bez żadnego cięcia tworzy piękne kuliste korony. Zresztą klony, podobnie jak orze­chy włoskie, nie lubią cięcia i jeżeli już koniecznie ciąć je trzeba, to należy uczynić to nie na wiosnę, a na jesieni.