Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior L.) z parku Helenów to prawdopodobnie najgrubszy jesion w całej Łodzi. Nie znalazłam go w urzędowym rejestrze pomników przyrody, choć urodę ma pomnikową. Rośnie wśród innych drzew w północnej części parku, z dala od alejek, przy ogrodzeniu, około 100 m od ulicy Źródłowej. W czasach świetności parku w tym miejscu był zwierzyniec, a po wojnie plac zabaw dla dzieci.

Jesion wyniosły
Jesion wyniosły w parku Helenów, 26-08-2018

Wspomniano o nim w wydanej w 1962 r. książce “Parki Łodzi” pod redakcją profesora Jakuba Mowszowicza:

Pośrodku rośnie stary jesion wyniosły, Fraxinus excelsior L., o obwodzie pnia 3,4 m z mocno wystającymi ponad powierzchnię ziemi korzeniami; jest to największy w Łodzi okaz tego gatunku.

Jesion wyniosły
13-05-2018

Pomiary tego jesionu znajdziecie w Rejestrze Polskich Drzew Pomnikowych. We wrześniu 2015 r. miał w pierśnicy obwód 4,16 m i wysokość 23,2 m. Andrzej Weber, który mierzył drzewo, określił jego wiek na około 150 lat. Park Helenów powstał w latach 1881-1885, być może posadzono go właśnie wtedy. Ale może wyrósł w dolinie Łódki przed założeniem parku. Zauważcie, że już przed blisko 60 laty profesor Mowszowicz opisał go jako stary jesion, największy w Łodzi. Jesiony wyniosłe potrafią żyć 300 lat i więcej.

Jesion wyniosły
26-08-2018

Wzmiankę o jesionie z Helenowa i jego fotografię zamieścił profesor Janusz Hereźniak w wydanej w 2013 r. niezwykłej publikacji “Mocarze czasu. Pomnikowe drzewa w świecie i na ziemi łódzkiej”:

Jeszcze mniejszy obwód pnia (409 cm – 25.04.2010) ma jesion rosnący w zabytkowym parku Helenowskim w Łodzi; jest w pełni zdrowy, wyniosły, lecz “zagubiony” w miejskiej infrastrukturze.

Jesion wyniosły
02-04-2017

Wprawdzie jeden z konarów jest odłamany, ale ogólnie drzewo wygląda zdrowo.

Jesion wyniosły
10-08-2018

Zacytuję szeroki i interesujący opis jesionu z wydanej w 1928 r. świetnej książki Bronisława Gałczyńskiego “Drzewa liściaste leśne i alejowe”:

JESION

DRZEWO ŻYCIA.

Poczciwa lipa dawała rycerzom nietylko miód ale i tarcze, za czasów kiedy tarcza drewniana mogła mieć znaczenie. Sprę­żysty i mocny jesion dawał zawsze drzewca na włócznie i piki. Już u Homera Achilles jesionowej używał włóczni.

„Wreszcie kopją z pokrowca wyjąwszy, przymierza ,

Ciężką, mocną, ogromną: nikt w całej drużynie

Nią nie machnął: Achilles robił nią jedynie -,

Jesion to był pelijski, Chejron go na szczycie

Wyciął dla Peleusza by ludziom brał życie“.

Jesion wyniosły
01-05-2017

Przez kilkadziesiąt wieków nie znaleziono nic lepszego na długą broń, niż mocne i sprężyste drzewo jesionowe. Świetne ataki jazdy polskiej, budzące podziw i zdumienie świata, odbywały się z jesionową kopją w ręku. Na polach Grunwaldu, czy pod Kirchholmem, pod Beresteczkiem czy pod Chocimem, jesio­nowe kopje broniły wielkości, sławy i wolności Polski. Lance ułańskie, które nanowo zdobywały utraconą sławę i wolność, były także jesionowe. Dopiero w ostatnich czasach wprowadzono rury blaszane zamiast drzewa. W Anglji bambu­sowe wprowadzono lance, a ostatnio podobno zupełnie skaso­wano tę broń, pozostawiając ją tylko jako ozdobę na przeglądy i parady.

Jesion wyniosły
10-08-2018

Zdawało się, że drzewo jesionowe utraci wiekową sławę niezbędnego w rzemiośle rycerskiem materjału. Zdawało się, że już będzie potrzebne tylko na kije bilardowe, wreszcie na osie, na bryczki, na meble. Tymczasem nowe czasy i nowe obyczaje przyniosły nowe zastosowania i nową sławę dla drzewa jesiono­wego. Nietylko przybory gimnastyczne i sportowe, — np. reki i narty najlepsze z jesionowego wyrabia się drzewa, ale i przy budowie aeroplanów — jesion jest bardzo używanym i bardzo cenionym materjałem.

Jesion wyniosły
01-05-2017

Wysmukły i wyniosły jesion, pióropuszem pięknych liści strojny, nietylko tym swoim wyglądem zdawna powszechną zwracał na siebie uwagę. I nietylko tem, że z szlachetniejszego, niż inne drzewa zdawał się być stworzony materjału, że drzewo jego jest jak dobra stal twarde i gibkie, mocne i sprężyste. Ale jeszcze i tem, że głęboko sięgając korzeniem serdecznym i sze­roko korzeniami bocznemi ziemię obejmując, sam sprężysty i mocny, wichrów żadnych się nie boi i rośnie w górach tak wysoko, jak żadne inne wielkie drzewo liściaste (w Alpach do 2000 metrów). Drwi sobie także z mrozów i rośnie na dalekiej Północy, tam gdzie nie sięga ani buk, ani lipa, ani nawet dąb, w północnej Norwegji, Szwecji i Finlandji. Tam ponad wszystkie drzewa wznosi się jesion, od wszystkich większy i od wszystkich piękniejszy. Ruskin porównywał drzewa do pielgrzymów, którzy gromadzą się nad strumieniami, unikają wiatru, dążą do słońca, wspinają się na góry i odpoczywają na polu. Otóż jesion to pielgrzym, który najdalej idzie i najwyżej się wznosi. Dlatego zapewne w mitologji skandynawskiej jest on drzewem życia, drzewem wszechbytu (Ygdrasil), który ziemię i podziemia z nie­biosami łączy.

Jesion wyniosły
17-03-2017

Jeden jest tylko w lasach naszych gatunek jesiona (Fraxinus Excelsior L.).

„Excelsior“ nazwał go Linneusz, czyli „wyniosły”. Isto­tnie, rośnie on szybko i wyrasta wysoko. Wysmukła jego koro­na i pień prosty, prawie do szczytu widoczny, wyrasta często ponad lipy, dęby i buki. Charakterystyczną cechą korony jesiona są gałęzie wyrastające z dolnego pączka gałęzi poprzedniej i łukowato do góry wygięte. W zimie łatwo go poznać po rysunku korony i po czarnych pączkach parami siedzących na popielatych gałązkach. Pączek szczytowy, również czarny, jest znacznie większy. A że liście rozwija późno, później, niż wszystkie inne drzewa leśne (oprócz dębu), więc te czarne pączki widoczne są jeszcze wtedy, kiedy inne drzewa już są zupełnie zielone. Tennyson, poeta angielski z XIX wieku, w poemacie „Córka ogrod­nika” opisując bohaterkę, mówi, że oczy miała „ciemniejsze od najciemniejszych bratków” a włosy „czarniejsze, niż w Marcu pączki jesiona”.

Jesion wyniosły
01-05-2017

Dotychczas opisane drzewa — dęby, lipy i buki — mają liście naprzemianległe. Jesion ma liście naprzeciwległe, dlatego owe czarne pączki umieszczone są na gałązkach naprzeciw siebie. Prócz tego liście tamtych drzew są pojedyncze — natomiast liście jesionowe są złożone, to znaczy, że tak samo jak liście akacji albo jarzębiny składają się z mnóstwa małych listków, umocowa­nych do jednego długiego wspólnego ogonka. Każdy taki liść składa się z 3 do 6 par listków i jednego jeszcze listka na szczy­cie. Kwitnie jesion przed rozwojem liści i kwiatki ma niepozor­ne, ale rozmaite: męskie, żeńskie i obupłciowe. Męskie, których jest zwykle najwięcej, są także prawie czarne. Owoce, które, jak pisze Kluk, mają „niejakie podobieństwo do języka ptasiego”, dojrzewają późną jesienią i często w zimie wiszą na drzewie.

Jesion wyniosły
26-08-2018

Rzadko kto wie, że jesion jest bliskim krewnym bzu kwia­towego (Syringa vulgaris) oraz ligustru, używanego na żywopło­ty. Wiedzą o tem tylko botanicy i wiedzą muchy hiszpańskie (kantarydy), które jesionowemi liśćmi się objadają, a w braku jesiona szukają ligustru albo bzu. Wszystkie te rośliny należą do Olejowych (Oleaceae) i spokrewnione są z oliwką.

Jesion wyniosły
10-04-2016

Zarówno kora jak liście jesionowe używane były dawniej w lecznictwie. Kluk pisze, że „sok z posiekanych liści, i francuskiem winem nalanych, osobliwie nieco zestarzały, jest bardzo skuteczny na jadowite od Gadu ukąszenie, dając pić po pół kieliszka, rana zaś, bańkę na niej pierwej postawiwszy, obłoży się tłuczonemi liściami“. Kora w proszku zażywana była przeciwko febrom. Dotychczas nazywają niektórzy jesion europejskiem drzewem chinowem. Dzisiaj jeszcze używana jest w lecz­nictwie ziołowem kora z 2 do 4 letnich gałęzi jesionowych, usu­szona i zmielona, jako lekarstwo antyfebryczne w dozach po 10 do 20 gramów, dwa razy dziennie. Herbata z liści je­sionowych jest też jeszcze używana jako środek łagodnie czyszczący: 15 do 25 gramów liści suszonych na litr wody (pić po szklance co półgodziny).

Jesion wyniosły
13-05-2018

Kluka przepis przeciwko ukąszeniu „jadowitych gadów“ powtarza w poło­wie zeszłego wieku Wyżycki (Zielnik Ekonomiczno Techniczny). Jest on prawdopodobnie w związku z twierdzeniem Pliniusza, powtórzonem przez Kluka bez podania źródła: „między jesionem a Wężami tak wielka jest nieprzyjaźń, iż wąż nigdy się nie odważy przeczołgnąć przez liście jesionowe”.

Jesion wyniosły
26-08-2018

Jesion uchodzi za drzewo, które nie boi się zimna ani wia­trów, ale wymaga słońca i dobrej ziemi, przepuszczalnej, a za­sobnej w wilgoć i w próchnicę. Podobnie jednak, jak rośnie i daje sobie radę w górach, nieraz w bardzo trudnych warunkach, podobnie radzi sobie i dobrze rośnie na ulicach miejskich, gdzie zdobył sobie opinję drzewa bardzo odpornego na kurz i na dym.

Jesion wyniosły
13-05-2018

W jednym z najbardziej przemysłowych i najbardziej zadymio­nych krajów w Europie — w okręgu Ruhry — jesion jest jedynem drzewem, które zdrowo rośnie. Wyhodowano też sporo ogrodowych odmian naszego jesiona, (które rozmnażać można tylko szczepieniem albo sadzonkami, więc jedną o liściach pojedyńczych (monophylla), inną o żółtej korze na młodych gałę­ziach (aurea), inną o liściach fryzowanych (crispa), inną jeszcze — najczęściej w ogrodach i parkach spotykaną— płaczącą (pendula).

Jesion wyniosły
01-05-2017

Wyhodowano także dwie odmiany specjalnie na drzewa alejowe: globosa i polemoniilia , obydwie tworzące korony kuliste, tylko, że pierwsza luźniejszą, a druga bardziej zwartą tworzy koronę. Dwie ostatnie odmiany jesiona mogą być sadzone na ulicach średniej szerokości, podczas gdy dziki jesion może być sadzony tylko na ulicach, mających chodniki przynajmniej sześciometrowe.

Jesion wyniosły
10-08-2018

Wszystkie jesiony posiadają jako drzewa ozdobne i alejowe jedną wspólną wadę: na wiosnę bardzo późno rozwijają liście i na jesieni bardzo wcześnie je tracą. Szczególniej ta druga właściwość jest nieprzyjemna. Z opóźnieniem wiosny łatwiej się pogodzić, niż z przyśpieszeniem jesieni.

Jesion wyniosły
26-08-2018
Jeszcze kilka fragmentów z dzieła Michała Szuberta “Opisanie drzew i krzewów leśnych Królestwa Polskiego” z 1827 r.:
Jesion lubi grunt nieco wilgotny aby nie byt przytem zbyt gliniasty; na suchym tępo rośnie. W cieniu choć nieco zbytecznym, rozkoszniey iak każde inne dobre drzewo stoi: nie tak łatwo więc bywa zagłuszanym. Lasy Jesionowe zwykle w 30-stym roku iuż rodzić poczynaią, a osobno stoiące drzewa ieszcze wcześniey.
Jesion wyniosły
26-08-2018
Maiąc tyle dobrych przymiotów, zasługuie ze wszech miar na troskliwe rozmnożenie ; szkoda tylko ze to z wielu trudnościami iest połączone; w pierwszey bowiem młodości, Jesiony na liczne uszkodzenia są wystawione, wschodzą późno, chwasty w pierwszey młodości niezmiernie wiele ich zagłuszaią, szerszenie i inne owady niszczą korę i liście, inne zwierzęta obgryzuią korę i dla przyjemnego smaku w liściach całe łamią drzewka, tak ze z pomiędzy wielkiey liczby z nasion wschodzących, zwykle mała ich ilość się utrzyma; w tem to widzimy istotną przyczynę dla czego w naszych lasach tak mało iest Jesionów.
Jesion wyniosły
13-05-2018

Na wszystkich zdjęciach jesion wyniosły z parku Helenów.

2 komentarze

  1. Jestem blisko od dziecka.grałem w piłkę obok .dzisiaj mijam idąc albo wracając z działki.zawsze patrzę i mam refleksję.przyroda to potęga.żal mi było konara ale obok padły całe drzewa.to też świadczyło o sile tego drzewa.

    W .KREMPIŃKI

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *