Opublikowane przez
Lilaki (Syringa L.) to krzewy lub małe drzewa ozdobne z kwiatów.
Lilaki należą do rodziny oliwkowatych i są spokrewnione z drzewem oliwnym, jesionem, ligustrem, forsycją. Nazywane bywają niepoprawnie bzami, ale ta nazwa jest zarezerwowana dla rodzaju Sambucus L., który z lilakami ma niewiele wspólnego. Lilaki mają liście naprzeciwległe, pojedyncze, całobrzegie, rzadko klapowane lub pierzaste. Kwiaty obupłciowe, 4-krotne, barwy lila, fioletowej, różowawej lub białej, często silnie i przyjemnie pachnące, zebrane są w szczytowe lub boczne wiechy. Pręciki 2 (najczęściej ukryte w długiej rurce korony), słupek jeden. Owoc lilaka to wydłużona skórzasta torebka zawierająca 4 oskrzydlone nasiona.
Znanych jest w świecie około 30 gatunków lilaków, występujących głównie we wschodniej Azji, Himalajach, południowo-wschodniej Europie.
Powszechnie uprawiany jest lilak zwyczajny (Syringa vulgaris L.). Pochodzi z Półwyspu Bałkańskiego, gdzie rośnie na słonecznych skalistych zboczach gór. Do Europy środkowej trafił dopiero w XVI wieku z wytwornych ogrodów Turcji. W Polsce zadomowił się jako niewybredny krzew ozdobny o pięknie pachnących kwiatach. Wyhodowano około 2000 tysięcy odmian uprawnych pochodzących od lilaka zwyczajnego, z czego większość w XX wieku. Różnią się między sobą m.in. barwą kwiatów i ich wypełnieniem, wielkością i kształtem kwiatostanów, pokrojem i rozmiarami krzewów.
Lilak zwyczajny wymaga pełnego oświetlenia, gdyż w cieniu słabo kwitnie. Najlepiej rośnie na glebach dość żyznych, łatwo nagrzewających się, zasadowych. Odmiany szlachetne mają większe wymagania uprawowe niż formy półszlachetne czy zdziczałe.
Lilak zwyczajny dobrze znosi warunki miejskie, Jest powszechnie sadzony w ogrodach, parkach, wśród zieleni osiedlowej, przy zabudowaniach wiejskich, na cmentarzach. Wydaje dużo odrostów korzeniowych, dzięki czemu po latach rozrasta się w szerokie kępy. Toleruje silne przycinanie.
Gatunkiem kwitnącym mniej więcej w tym samym okresie co lilak zwyczajny i często u nas spotykanym jest lilak chiński (Syringa x chinensis Schmidt ex Willd.). Przypuszczalnie został znaleziony w ogrodzie botanicznym w Rouen we Francji około 1777 r. Wiele wysiłku w fachowej literaturze poświęcono prawidłowemu sklasyfikowaniu i określeniu pochodzenia lilaka chińskiego.
Zgodnie z obecnym stanem wiedzy przypuszcza się, że lilak chiński jest spontanicznym mieszańcem lilaka zwyczajnego i lilaka afgańskiego Syringa protolaciniata P.S. Green & M.-C. Chang (dawniej określanego jako Syringa persica var. laciniata) (John L. Fiala. 2008, Lilacs. A Gardener’s Encyclopedia).
Trochę zdjęć lilaków w wersji fb z lat ubiegłych TUTAJ.
W Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej znalazłam Wiadomości z Ogrodów Kórnickich nr 5 i 6 z 1937 r., w którym Antoni Wróblewski przedstawił najcenniejsze gatunki i odmiany lilaków polecanych do polskich ogrodów.
