Dziś pierwszy dzień wiosny. Za chwilę pojawi się tu i ówdzie, w mieście i poza miastem, nieznośny chwast, a zarazem jedno z najpyszniejszych dzikich warzyw – młode liście podagrycznika, seledynowe, pomarszczone jeszcze jak kurze łapki.

Przepis na zupę z podagrycznika TUTAJ.

Młode liście podagrycznika
Park na Zdrowiu, 27-03-2017

Tekst o podagryczniku autorstwa Jana Mazurkiewicza – znanego łódzkiego naturoterapeuty, zielarza, masażysty:

Wstrzymaj się z wytrzebieniem „chwastów” z ogródka. Przyjrzyj im się dobrze… być może właśnie wyrzucasz do kosza prawdziwy skarb. W oczach konesera nic nie jest brzydkie! Wypuści pęd, a za kilka dni powstanie śliczna sadzonka, która szybko się rozrośnie. Grządka pod sałatę szybko stanie się prawdziwym polem podagrycznika. Czy to źle? Nie – dla kogoś, kto zna jego zalety. Z apetytem przyglądam się drobnym przezroczystym liściom, które wychodzą spod ziemi i zbieram dwa lub trzy dla przyjemności.

Liście podagrycznika
Liście podagrycznika – foto Jan Mazurkiewicz, 25-04-2015

Jak można nie rozkoszować się ich delikatnością i łagodnym, ale wyrazistym smakiem, który przypomina nieco seler lub marchew? Ten przyjemny smak oznacza, że podagrycznik jest spokrewniony z tymi dwoma warzywami z rodziny selerowatych, do których należy także pietruszka, trybula, fenkuł, koper ogrodowy… i szalej! Jak się nie pomylić? To łatwe: należy uważnie się przyglądać i przede wszystkim – dotykać.

Liście podagrycznika w maju
Podagrycznik na ul. Ks. Brzóski przy Pojezierskiej, 03-05-2016

Podagrycznik, podobnie jak jego kuzyni, jest gładki, czyli nie ma włosków i w dotyku przypomina gumę. Szalej (silna trucizna) ma pierzaste liście, podczas gdy liście podagrycznika są trójlistkowe, a górne liście dwudzielne lub trójdzielne. Ich „ogonki”, czyli fałszywe „gałązki”, mają kształt rynny (jak litera „v”), co łatwo wyczuć palcami. Przy odrobinie uwagi nie ma więc żadnego ryzyka!  Z młodych liści podagrycznika można przyrządzić najlepszą ze znanych mi sałatek, dodając też inne rośliny. Starsze liście zbieram jako przyprawę do, zapiekanek czy zup (na przykład z cebulą i ziemniakami czy marchewką – kuzynem podagrycznika). Jednak te klasyczne potrawy to nie wszystko.

Łan młodego podagrycznika
Łan młodego podagrycznika w parku nad Sokołówką, 29-04-2017

Niektóre rośliny przyciągają nas pięknem kwiatów, rzadkością lub nietypowym wyglądem. Innym nie przeszkadza, że wydają się banalne (choć dla konesera żadna roślina taką nie jest). Niektóre z kolei znoszą odrzucenie czy nienawiść, a wiele z nich poddaje się codziennie chwastobójczym herbicydom lub – w najlepszym przypadku – motyce. Wśród nich jest sporo „chwastów”, które jedynie przeszkadzają na grządkach. Jednak całkiem dużo z tych irytujących roślin to doskonałe warzywa i kiedy ich skosztujemy, zaczynamy się zastawiać, dlaczego nie jadamy ich częściej, dzięki czemu moglibyśmy się ich pozbywać w sprytniejszy sposób.

Liście podagrycznika wiosną
Park nad Sokołówką, 29-04-2017

Najbardziej charakterystyczną i najlepszą z takich roślin jest bez wątpienia podagrycznik, który ma wiele zalet. Odkryjmy go razem! Przespacerujmy się…   Tak jak wszyscy uwielbiam te cudowne dni, kiedy blade jeszcze słońce przebija się przez młode liście, tworząc witraże we wszystkich odcieniach zieleni. To delikatne i cieszące mnie światło zapowiada doskonałe zbiory. Nadszedł czas na wyszukanie na skraju lasu jednej z moich ulubionych roślin: podagrycznika (Aegopodium podagraria), którego nie znoszą ogrodnicy. Nie mogę ich za to winić: roślina ta ma rozległe podziemne, cienkie, białawe kłącza, które rosną we wszystkich kierunkach i pozwalają jej wkraczać na trawniki i do ogrodów. Jest prawie niemożliwa do wypielenia, a najbardziej lubi ciągniki ogrodowe, które – przygotowując glebę na kolejny sezon – rozrywają jej kłącza na niezliczone kawałki. Wystarczy, że jeden z nich zostanie.

Młode liście podagrycznika
Park nad Sokołówką, 29-04-2017

Każda komórka mojego ciała odczuwa korzyści wynikające z jedzenia podagrycznika… Ma on cztery razy więcej witaminy C niż pomarańcza, a zawartość minerałów, mikroelementów, flawonoidów i innych antyoksydantów jest wręcz zadziwiająca. Nazwa „podagrycznik” wzięła się stąd, że wywar z tej rośliny sprzyja eliminowaniu z moczem bolesnych złogów kwasu moczowego, które wywołują dnę moczanową, zwaną podagrą. Wywar ten przygotowuje się z 40 g suszonej rośliny na litr wody i pije w ciągu całego dnia. Prawdopodobnie moja dieta oparta na dzikich roślinach jeszcze długo będzie mnie chronić przed takimi dolegliwościami – ale lepiej zapobiegać, niż leczyć.

Kwitnący podagrycznik
Park nad Sokołówką, 16-06-2016

Jak rozpoznać podagrycznik? – Kto wie jak patrzeć, ten z łatwością rozpozna podagrycznik. Na początku sezonu tworzy on piękny zielony kobierzec, ale wychyla się z ziemi nieśmiało: wystaje jedynie ogonek z trójdzielnym liściem. Ostateczne liście są również trójdzielne, wydłużone i ząbkowane, a dwa boczne listki często przypominają ekspertom kozie kopytka. Dla reszty z nas – nazwa tej rośliny pochodzi z greckiego aïx aïgos (koza i kopyto) i zwyczajowo podagrycznik nazywany jest „kozią stopką”.

Liście podagrycznika w marcu
Park na Zdrowiu, 27-03-2017

Z czasem łodyga wydłuża się i powstają na niej większe, lecz tak samo zbudowane liście o ciemnozielonej barwie. Na szczycie łodyg powstają drobne koszyczki białych kwiatów o drobnych płatkach, dające cienkie i wydłużone owoce. Po potarciu podagrycznik wydziela przyjemny zapach. Obecnie podagrycznik rośnie zazwyczaj wzdłuż dróg i w ogrodach. Na początku rósł on tylko w niższych warstwach lasów, gdzie często można go spotkać, jednak jest to wyjątkowo odporna i łatwo przystosowująca się do nowych warunków roślina. Do tego stopnia, że nawet po wykarczowaniu lasu jest ona w stanie rosnąć tam, gdzie jej się podoba. To prawda, że podagrycznik rozprzestrzenia się bez problemu. Aby go powstrzymać, istnieje tylko jeden sposób: polubić go i często go zbierać! I tak nie będziesz już chcieć się go pozbywać. Wszyscy na tym zyskają!

Kwitnący podagrycznik
Kwitnący podagrycznik przy podmurówce gdzieś na Julianowie, 26-05-2016

Podagrycznik smażony z cukinią, pomidorami i jajkiem

20 dag liści i ogonków liściowych podagrycznika (młodych), papryczka chilli, kilka ziaren pieprzu syczuańskiego (ale niekoniecznie), mały kawałek imbiru, 1 niewielka cukinia, 3 pomidory, 2 ząbki czosnku, 3 jaja, 2 łyżki ciemnego sosu sojowego, 1 łyżka cukru, łyżka octu, kilka łyżek oleju.

Posiekać czosnek, papryczkę chilli i imbir. Osobno posiekać liście, pokroić w drobną kostkę pomidory i cukinię. Jaja wbić do osobnej miski. Rozgrzać olej w woku. Gdy będzie już tak gorący, że zacznie dymić, wrzuć połowę pieprzu syczuańskiego, imbiru, czosnku i wlać połowę sosu sojowego. Intensywnie zamieszać, a po upływie kilku sekund dodać jaja. Smażyć je, mieszając, aż, dobrze się zetną, po czym odłożyć do miski, a olej odsączyć z powrotem do woka. Dodać odrobinę oleju i znowu mocno rozgrzać. Gdy już będzie tak gorący, że zacznie dymić, wrzucić resztę pieprzu syczuańskiego, imbiru, oraz czosnku i wlać sos sojowy, energicznie mieszając i po kilku sekundach wrzucić liście Liście smażyć krótko, tylko tyle, żeby się obkurczyły ( ok. 1 min. ) do liści dodać pomidory, smażyć znowu minutę. Podczas smażenia intensywnie mieszać i przewracać w woku. Doprawić łyżką cukru oraz octu, jeszcze raz zamieszać i wyłożyć do miseczki. Na wok wlać odrobinę oleju (około 2-3 łyżek), rozgrzać go i wrzucić cukinię. Smażyć aż lekko zmięknie, szybko obracając ją na dużym ogniu. Wymieszać wszystkie usmażone składniki. Podawać  z ryżem.

Podagrycznik przy ogrodzeniu
Podagrycznik wychylający się zza siatki na Julianowie, 07-04-2016

Jak już wiesz podagrycznik pachnie jak marchewka, a smak ma korzenny z lekką goryczką, więc świetnie mu w towarzystwie mniszka i szczawiu. Najsmaczniejsze i najbogatsze w wapń, magnez, żelazo, karoten witaminę C są młode liście i ogonki liściowe zbierane od marca do kwietnia, na  surowo do sałatek i ziemniaków.

Kwitnący podagrycznik przy budynkach
Podagrycznik w centrum miasta na Placu Zwycięstwa, 03-06-2016

Liście można konserwować solą, żeby zimą dokładać do potraw: bierzemy 3 łyżki soli na kilogram ziela i ubijamy mocno jak kapustę kiszoną. Przechowujemy w ciemnym i chłodnym pomieszczeniu do następnych zbiorów. Jeśli ktoś Ci będzie mówił, że z ziela tego Niemcy robią tzw. Wild Gemüse i zjadają podczas wiosennych kuracji oczyszczających, to odpowiedz, że wiesz o tym już od Janka. Możesz także ukisić go jak ogórki z takimi samymi przyprawami i solą (łyżka stołowa soli na 1 litr wrzątku).

Młode liście podagrycznika
W parku nad Sokołówką, 25-03-2016

Okres zbioru podagrycznika: od końca kwietnia do jesieni – jednak najlepiej wiosną. Później zbieramy jedynie podagrycznik z miejsc cienistych i wilgotnych – lub taki, który odbił po skoszeniu i ma młode, niewyschnięte, niepożółkłe  liście.

Młode liście podagrycznika
Park na Zdrowiu, 27-03-2017

I dalej o podagryczniku według Jana Mazurkiewicza:

Podagrycznik pospolity – inaczej gier, kozia stopa, śnitka, kozia stopka, giersz – to bylina o czołgających się kłączach i łodygach osiągających wysokość 90 cm. Białe kwiaty zebrane są w baldachy o 12-13 szypułkach. Owoce osiągają 3-4 mm długości. Jest pospolitym chwastem rosnącym na całym obszarze kraju: przy płotach, w zaroślach, w lasach liściastych, a najczęściej w ogrodach. Lubi wilgotne i cieniste miejsca. Surowcem leczniczym jest ziele. Okres zbioru trwa od wiosny do okresu kwitnienia. W świeżych liściach podagrycznika znajduje się do 282 mg% witaminy C, do 12 mg% karotenów, a w suchych liściach do 10% białka i do 3% tłuszczu. W okresie owocowania ilość witaminy C i karotenów szybko maleje. Cała roślina zawiera również w znacznych ilościach sole mineralne, jak wapń, potas i około 10 mg manganu w 100 g świeżego surowca. Owoce zawierają żółty olejek eteryczny o dość przyjemnym, aromatycznym zapachu i piekącym smaku.

Liście pstrolistnej odmiany podagrycznika
Liście pstrolistnej odmiany podagrycznika (Aegopodium podagraria 'Variegata’), Ogród Botaniczny w Łodzi, 23-04-2016

Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria) używany jest od dawna jako roślina lecznicza przeciwko podagrze (stąd nazwa), reumatyzmowi oraz przeciwko trudno gojącym się ranom. Napar z ziela pity jest przy dolegliwościach nerek. Sałatka z podagrycznika jest także stosowana w kuracji wiosennej. Przypisuje mu się też właściwości wzmacniające. Repatrianci gotują z niego zupę ze śmietaną i na boczku. Liście można również marynować na zimę i używać zamiast kapusty do zupy.

Kwitnący podagrycznik
Plac Zwycięstwa, 03-06-2016

Działanie: przeciwreumatyczne, przeciw podagrze, regenerujące, remineralizujące, leczące nerki i pęcherz.

Zewnętrznie: leczące skórę przy trądziku.

Podagrycznik to trudny do wytępienia chwast. Może zdominować cały ogród. Odrasta jak perz. Pachnie jak marchewka, a smak ma korzenny z lekką goryczką, więc świetnie mu w towarzystwie mniszka i szczawiu. Najsmaczniejsze i najbogatsze w wapń, magnez, żelazo, karoten witaminę C są młode liście i ogonki liściowe zbierane od marca do kwietnia, na  surowo do sałatek i ziemniaków.

Podagrycznik pospolity
Podagrycznik – foto Jan Mazurkiewicz

UWAGA

Wiele roślin z rodziny selerowatych (dawniej klasyfikowanych jako baldaszkowate) ma kwiaty bardzo podobne do podagrycznika, kilka z nich jest śmiertelnie trujących – nie zbieraj, jeśli nie masz pewności, że to podagrycznik. Patrz na charakterystyczne liście i ogonki liściowe.

8 komentarzy

  1. Dzięki za lekcję o podagryczniku. Dobrze byłoby podkształcić lekarzy i „magistrów” nauczycieli, by uczyli dzieci o tym. Gdzie można kupić gotowy lek na podagrę?

    I. Dańko
  2. Faktycznie zmora ogrodów, ale od rana zastanawiam się na zakupem odmiany variegata. Mam duży ogród i w niektórych miejscach zwykła zielona odmiana przyprawia mnie o ból nadgarstków. Jestem ciekaw czy variegata ma podobne właściwości.

    Robert
    1. Odmiana podagrycznika 'Variegata’ jest bardzo efektowna i bardzo ją lubię. Generalnie do jedzenia bardziej poleca się typowe, zielone liście, bardziej witalne niż u pstrolistnych odmian. Odmiany pstre powstają w wyniku mutacji lub zawirusowania typowych osobników. Nie sądzę jednak, aby zjedzenie kilku pstrych liści podagrycznika miało jakiś szczególnie niekorzystny wpływ na zdrowie.

  3. Szkoda tylko jest,że nie ma informacji,jeśli chodzi o jesień.Ja się udałem do lasu w połowie pazdziernika.I co się okazuje, W tym okresie są stare okazy ale też rosną nowiutkie,nowe roślinki,jak by była wiosna.Ciekawe co?Ja zbierałem i stare i nowe.Zrobiłem ocet z podagrycznika.Pozdrawiam miłośników Podagrycznika.

    Jankes
  4. Dla mnie kiedyś podagrycznik był przekleństwem a od czasu jak mam podagrę to cud natury i cieszę się że mi cały ogród zarasta,nawet kiedyś się zmartwiłem że go jakoś mało urosło .jest on wybawieniem dla mnie i wielu znajomych borykających się z tą chorobą

    Marek

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *