Umiejętność rozpoznawania drzew po sylwetce daje dużo satysfakcji zwłaszcza zimą, kiedy widać szkielet, natomiast brakuje ułatwiających identyfikację liści, kwiatów czy owoców. Spójrzmy na pokrój niektórych gatunków drzew spotykanych w Łodzi.
W Rejestrze Polskich Drzew Pomnikowych poświęcono widocznemu na zdjęciu powyżej “Fabrykantowi” obszerną notatkę w związku z jedynym w swoim rodzaju pokrojem tego dębu. Czytamy m.in., że należy on
“do najbardziej oryginalnych drzew w Polsce (a może i na świecie!), jest z pewnością najbardziej rozpoznawalnym drzewem Łodzi. Wyróżnia się on biegnącym poziomo, s-owatym konarem długości ponad 20m (!), dzięki któremu szerokość korony Fabrykanta osiągnęła imponującą wartość ponad 33 m”.
Wracamy do tematu.
Pokrojem nazywamy ogólny wygląd części nadziemnej drzew. Na pokrój drzewa składa się forma pnia i korony, w tym ułożenie konarów i gałęzi. Pokrój związany jest ze sposobem rozgałęziania się pędów (wierzchołkowym i bocznym). Pokrój jest cechą charakterystyczną. Wprawne oko odróżni z pewnej odległości po sylwetce nie tylko gatunki drzew, ale nawet niektóre odmiany. Nie jest to sztuka łatwa i wymaga wieloletniego treningu.
Pokrój zależy też od warunków oświetlenia, w jakich dane drzewo wyrasta. Drzewa swobodnie rosnące na otwartej przestrzeni mają rozłożystą koronę i są niższe niż rosnące w zwartych grupach drzewa tego samego gatunku, charakteryzujące się – w związku z dążeniem do światła – sylwetką bardziej strzelistą.
Opisując pokrój drzewa mamy zwykle na myśli okazy rosnące pojedynczo lub w luźnych grupach, np. w rzędach przy drodze, bo tylko w takich warunkach wytwarzają one charakterystyczną formę korony i pnia, która jest specyficzna dla poszczególnych gatunków lub odmian.
Pokrój drzewa jest jednym z czynników stanowiącym o wyborze danego gatunku czy odmiany do sadzenia w terenach zielonych. Na przykład przy ulicach z uwagi na szczupłość przestrzeni sadzi się na ogół drzewa o wąskim pokroju, natomiast na rozległym trawniku efektownie wygląda dorodny okaz o szerokiej koronie lub grupa drzew o zróżnicowanych pokrojach.
Znów mała dygresja. Czerwonolistny buk na zdjęciu powyżej według pomiarów z 2015 r w Rejestrze Polskich Drzew Pomnikowych miał wysokość 21,20 m i obwód pnia 4,29 m. Należy do najgrubszych buków w Łodzi.
I dalej o pokroju drzew.
Zespół konarów i gałęzi wyrastających z pnia tworzy koronę drzewa. Kształt korony zależy przede wszystkim od kąta, pod jakim gałęzie pierwszego rzędu (konary) odchodzą od osi głównej (pnia), a także od długości konarów. Im bardziej rozwarty jest ten kąt a dłuższe konary, tym szersza korona – i na odwrót.
Na kształt korony wpływają również rozgałęzienia drugiego stopnia oraz zmiana wielkości kątów wzdłuż osi głównej (pnia). Konary dolne odchodzą zwykle od pnia pod większym kątem niż górne.
Kształt korony drzewa zmienia się z wiekiem. U starych drzew korona jest szeroka, bardziej zaokrąglona i rozłożysta, gdyż drzewo nie rośnie już w górę, natomiast rozgałęzia się na boki.
U różnych autorów znajdziemy rozmaite klasyfikacje. Z grubsza ująwszy temat można rozróżnić następujące pokroje drzew:
- pokrój stożkowaty, zwany niekiedy piramidalnym – takim pokrojem odznacza się szereg drzew iglastych (zwłaszcza niektóre odmiany) oraz niektóre drzewa liściaste, zwłaszcza w młodszym wieku (np. leszczyna turecka), lub odpowiednie ich odmiany; korona może być szerokostożkowata albo wąskostożkowata;
- pokrój jajowaty – często spotykany kształt korony, ładnie widoczny np. u lipy srebrzystej;
- pokrój kolumnowy – korona bardzo wydłużona, prawie równowąska jest charakterystyczna np. dla niektórych odmian żywotników, jałowców, topoli włoskiej; wyróżnia się pokrój szerokokolumnowy (zwany też cylindrycznym) lub wąskokolumnowy;
- pokrój kulisty – niezbyt często spotykany; szczególnie dobrze widoczny u krzaczastych odmian drzew, które nie wykształcają pnia i dla uzyskania form piennych muszą być szczepione (np. klon zwyczajny ‘Globosum’);
- pokrój zwisający – drzewa o gałęziach zwieszonych prawie pionowo do ziemi, zwane popularnie płaczącymi.
Często występują pokroje pośrednie, jak kulistojajowaty, stożkowatojajowaty itd.
Na koniec o kolejnym elemencie ułatwiającym rozpoznanie niektórych drzew w stanie bezlistnym – charakterystycznej podstawie (nasadzie) pnia. U starych jesionów wyniosłych (Fraxinus excelsior) często można obserwować, że drzewo jest “wyniesione” ponad poziom gruntu, jak gdyby chciało wyjść z ziemi.
Widoczny na zdjęciu powyżej jesion wyniosły z Parku Helenowskiego zgodnie z pomiarami w Rejestrze Polskich Drzew Pomnikowych miał w 2015 r. imponujący obwód pnia 4,16 m.
Z kolei stare osobniki wiązu szypułkowego czyli limaka (Ulmus laevis) mają u podstawy pnia charakterystyczne deskowate nasady głównych korzeni.
Według pomiarów z 2015 r. w Rejestrze Polskich Drzew Pomnikowych widoczny na powyższym zdjęciu wiąz szypułkowy z Parku Julianowskiego miał obwód 4,24 m i wysokość 24,40 m.
Pomysł trafiony w 10. Wszyscy mijamy te piękne drzewa codziennie i nie wiemy co tracimy nic o nich nie wiedząc. Wasz zielnik to fajny pomysł na spacer po mieście.
Dziękuję za miłe słowa 🙂
To prawda, że codziennie mijamy piękne drzewa zupełnie nie zwracając na nie uwagi.
W miarę możliwości spróbuję pomóc w leczeniu “ślepoty na drzewa” 😉
Pozdrawiam 🙂
Jakie to drzewo : wielkie i grube na ul. Drewnowskiej róg Karskiego ? Topola, ale jaka ?
To jest topola późna (Populus x canadensis ‘Serotina’).