W ciepłą i słoneczną sobotę 10-03-2018 r. wybrałam się do parku im. Henryka Sienkiewicza, położonego w centrum miasta pomiędzy ulicami Kilińskiego, Sienkiewicza i Tuwima. Park ma powierzchnię około 5,2 ha. Zaplanowany w 1897 r. według projektu Teodora Chrząńskiego z Warszawy został otwarty w 1899 roku – jako trzeci w Łodzi park publiczny. Teren parku wcześniej służył jako targowisko miejskie.

Muzeum Przyrodnicze w Parku Sienkiewicza
Muzeum Przyrodnicze – obecnie w remoncie, Park Sienkiewicza, 11-03-2018

W “Czasopiśmie Przyrodniczym Ilustrowanym” z 1931 r. (na stronach 41-54) zamieszczono obszerny opis parku pióra Stefana Rogowicza. Zacytuję fragmenty:

Do roku 1915 ogród ten nazywany był parkiem Świętokrzyskim, z racji pobliskiego kościoła Św. Krzyża; – przez zaborców zaś zwany był parkiem Mikołajewskim. Dopiero w roku zgonu wielkiego pisarza otrzymał on, wraz z przyległą ulicą, jego imię.

Fontanna w parku Sienkiewicza
Fontanna w parku Sienkiewicza, 04-02-2018

Kiedy wejdziemy do parku bramą główną od ul. im. Sienkiewicza – roztacza się przed nami widok na piękny stylowy parter kwiatowy z basenem i wodotryskiem pośrodku, ujęty w ramę alei lipowych. Zgodnie z ideą autora planu parku, środkowa część tego parteru została udostępniona dla publiczności, która, w pełnym słońcu, wśród piękna kwiatów, w pobliżu fontanny zażywać może miłego wypoczynku.

Sosny czarne (Pinus nigra)
Sosny czarne (Pinus nigra), 10-03-2018

Drzewostan parku naogół znajduje się w rozwoju pomyślnym, co przypisać należy stosunkowo dobrym warunkom gleby, przeważnie piaszczysto-gliniastej na podłożu gliniastym, – jak również i specjalnemu “klimatowi” tego ogrodu, jakby wciśniętemu w mury miasta, – która to okoliczność, aczkolwiek pod względem estetycznym dla tła parku jest ujemną i optycznie zmniejsza i tak niewielką jego przestrzeń, to jednak pod względem przeciętnej temperatury tego ogrodu, podwyższa ją znacznie.

Platan klonolistny (Platanus x acerifolia)
Platan klonolistny (Platanus x acerifolia) ma około 130 lat i obwód pnia w pierśnicy (tj. na wysokości 1.3 m) ponad 2,5 m. 04-02-2018

Przedewszystkim wymienić należy piękny okaz platanu, jest to platan zachodni Platanus occidentalis L. – drzewo płn.-am. Drzew tych jest w parku kilka, poznać je łatwo po charakterystycznej dla platanów odpadającej płatami korze.

Sylwetka platana klonolistnego
Drugi okaz platana klonolistnego świeci z daleka jasną korą, 10-03-2018

W parku Sienkiewicza pozostały dwa stare okazy platanów z pierwotnego nasadzenia, a ostatnio dosadzono kilka młodych drzew tego gatunku.  Obecnie określane są one jako platany klonolistne (Platanus x acerifolia (Aiton) Willd.).

Kora platana klonolistnego
Kora na pniu platana klonolistnego. 10-03-2018

Platan klonolistny (Platanus x acerifolia (Aiton) Willd., synonim Platanus x hispanica Mill. ex Muenchh. ‘Acerifolia’) uważany jest za mieszańca śródziemnomorskiego platana wschodniego (Platanus orientalis) i północnoamerykańskiego platana zachodniego (Platanus occidentalis), ale jego pochodzenie nie jest do końca wyjaśnione. W Europie pojawił się w połowie XVII wieku. Często sadzony w miastach. Jest niezwykle odporny na zanieczyszczenie powietrza, suszę i zbitą glebę. Charakterystyczna łaciato łuszcząca się kora pozwala odróżnić platany od innych drzew.

Głaz narzutowy - pomnik przyrody
Głaz narzutowy – pomnik przyrody , 10-03-2018

Głaz narzutowy leży przy alei głównej parku łączącej ulicę Kilińskiego z ulicą Sienkiewicza. Jest to największy spośród nielicznych łódzkich pomników przyrody nieożywionej, objęty ochroną w 1990 r. Ma następujące wymiary: długość 3,5 m, szerokość 2,5 m, szerokość 1,6 m.  Zbudowany jest z szarego średniokrystalicznego gnejsu.

Tabliczka poświęcona pamięci Edwarda Potęgi
Na głazie narzutowym tabliczka poświęcona pamięci Edwarda Potęgi, założyciela Muzeum Przyrodniczego w Łodzi

Na głazie narzutowym zawieszono tabliczkę poświęconą pamięci profesora Edwarda Potęgi, działacza Ligi Ochrony Przyrody, założyciela Towarzystwa Przyrodników im. St. Staszica oraz Muzeum Przyrodniczego w Łodzi.

Owoce ambrowca balsamicznego (Liquidambar styraciflua)
Owoce ambrowca balsamicznego (Liquidambar styraciflua). 10-03-2018

Kolejne osobliwe drzewo w parku Sienkiewicza to ambrowiec balsamiczny (Liquidambar styraciflua L.) pochodzący z Ameryki Północnej. O ile mi wiadomo jest to jedyny okaz tego gatunku w łódzkich parkach (poza ogrodem botanicznym). Został posadzony około 2000 r. Podczas burzy 10 sierpnia 2017 r. stracił dużą część korony, ale przeżył.

Pąki ambrowca balsamicznego (Liquidambar styraciflua)
Pąki ambrowca balsamicznego, 10-03-2018
Kora na pniu ambrowca balsamicznego (Liquidambar styraciflua)
Kora na pniu ambrowca balsamicznego, 10-03-2018
Owoce ambrowca balsamicznego
Owoce ambrowca balsamicznego, 04-02-2018

W wydanym w 2012 r. przewodniku “Park Sienkiewicza. Park Moniuszki” pod redakcją profesora Romualda Olaczka czytamy o ambrowcu balsamicznym:

Jeśli wyszedłwszy z ogrodu regularnego pójdziemy w lewo obwodnicą, to spotkamy go po prawej stronie alejki na brzegu środkowego trawnika nieopodal opisanego wyżej buka. Drzewo niewysokie o liściach dłoniastodzielnych, połyskujących; zwraca na siebie uwagę jesienią – wtedy liście przebarwiają się na fioletowo, a gdy opadną – na drzewie aż do wiosny wiszą kolczaste, kuliste owocostany.

Aleja klonowo-lipowa
Aleja klonowo-lipowa w parku Sienkiewicza, 04-02-2018
Płacząca odmiana buka zwyczajnego (Fagus sylvatica 'Pendula')
Buk zwyczajny ‘Pendula’ (Fagus sylvatica ‘Pendula), 10-03-2018

W “Czasopiśmie Przyrodniczym Ilustrowanym” z 1931 r. Stefan Rogowicz pisał o buku odmiany zwisającej z parku Sienkiewicza:

(…) widzimy buk czerwonolistny płaczący – Fagus sylvatica purpurea pendula, który, aczkolwiek górne gałęzie korony ma wzniesione, dolne opuszcza do ziemi. Osobliwość ta jest też przykładem sztucznie utrwalonej deformacji typowej kształtnej postaci tego pięknego drzewa.

Pąki buka zwyczajnego
Pąki buka zwyczajnego mają charakterystyczny kształt. 10-03-2018

Okaz w parku Sienkiewicza to jeden z najpiękniejszych “płaczących” buków w Łodzi. Niektórzy zaliczają go do niezwykle rzadkiej odmiany czerwonolistnej ‘Purpurea Pendula’, jednak tylko wiosenne liście mają miedziany kolor, później szybko zielenieją.

Buk zwyczajny odmiany płaczącej
Jeszcze raz buk zwyczajny odmiany płaczącej (Fagus sylvatica ‘Pendula’), 04-02-2018
Pomnik Plastusia w parku Sienkiewicza
Pomnik Plastusia w parku Sienkiewicza, 04-02-2018

W 2012 r. odsłonięto w parku Sienkiewicza pomnik Plastusia – bohatera popularnej książki Marii Kownackiej „Plastusiowy pamiętnik”, na podstawie której w 1980 r. łódzka wytwórnia Se-Ma-For zrealizowała serial dla dzieci. To jeden z kilku miniaturowych pomników powstałych na szlaku turystycznym „Łódź Bajkowa”.

Pąki kwiatowe derenia jadalnego (Cornus mas)
Pąki kwiatowe derenia jadalnego (Cornus mas) być może otworzą się za kilka dni. 10-03-2018

W parku Sienkiewicza rośnie kilka starych okazów derenia jadalnego (Cornus mas). Krzew ten należy do najwcześniej zakwitających na wiosnę. Kwitnie na żółto przed rozwojem liści.

Kora derenia jadalnego
Kora na pniu starego derenia jadalnego (Cornus mas), 10-03-2018
Lipa srebrzysta (Tilia tomentosa)
Lipa srebrzysta (Tilia tomentosa) – pomnik przyrody. Wygląda kiepsko, ale wciąż żyje i puszcza nowe pędy. 10-03-2018

W parku Sienkiewicza rośnie obecnie co najmniej 6 taksonów lip. Wszystkie pochodzą z pierwotnego nasadzenia.

Z publikacji “Park Sienkiewicza. Park Moniuszki” wydanej w 2012 r.:

Zwraca uwagę lipa o liściach z wierzchu ciemnozielonych, a spodem srebrzystobiałych; gdy wiatr nimi porusza to połyskują, jakby na drzewie wisiały lustereczka. Spośród kilku drzew tego gatunku największe, rosnące przy ścieżce obwodowej w południowej części parku, kończy swój żywot.

Podczas pamiętnej ubiegłorocznej sierpniowej burzy padł inny stary okaz lipy srebrzystej rosnący w pobliżu budynku Muzeum Przyrodniczego.

 

Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos)
Pokrój lipy szerokolistnej (Tilia platyphyllos), 04-02-2018
Pokrój lipy krymskiej (Tilia x euchlora)
Pokrój lipy krymskiej (Tilia x euchlora). Zwróćcie uwagę na charakterystycznie zwisające gałęzie w dolnej części korony. 10-03-2018

Przytoczę kolejny fragment tekstu Stefana Rogowicza opublikowanego w “Czasopiśmie Przyrodniczym Ilustrowanym” z 1931 r.:

Lipy krymskie pięknym swym ulistwieniem i kształtnym pokrojem korony zasługują na nazwę najpiękniejszych lip. Znoszą one też najlepiej z lip warunki miejskie: kurz, dym i suszę, i najpóźniej tracą na jesieni liście. To też są one nieocenionej wartości drzewami dla ogrodów i parków, oraz na ulice i aleje miejskie.

Kora wierzby białej (Salix alba)
Kora starej wierzby białej (Salix alba) – pomnika przyrody. 10-03-2018
Grusza wierzbolistna (Pyrus salicifolia)
Jedno z najbardziej osobliwych drzew w parku Sienkiewicza – ponad stuletnia grusza wierzbolistna (Pyrus salicifolia), 10-03-2018

Jeszcze raz przytoczę tekst Stefana Rogowicza z 1931 r.:

Ciekawem drzewem jest też grusza wierzbolistna – Pirus communis salicyfolia, przypominająca ulistnieniem swym wierzbę. Owoce drzewa tego – małe gruszki – stworzyły wersję o “gruszkach na wierzbie”, co oczywiście jest mylne, gdyż gruszy na wierzbie szczepić nie można, jako na drzewie należącem do zupełnie innej rodziny.

Kora gruszy wierzbolistnej
Kora gruszy wierzbolistnej, 10-03-2018
Pokrój gruszy wierzbolistnej
Pokrój gruszy wierzbolistnej, 10-03-2018

Kolejny cytat z nieocenionego przewodnika “Park Sienkiewicza. Park Moniuszki” z 2012 r. pod redakcją Romualda Olaczka:

Grusza wierzbolistna Pyrus salicifolia – drzewo niewielkie, choć liczy 120 lat, ma zaledwie 4 m wysokości i 70 cm obwodu pnia. Rośnie samotnie na brzegu wielkiego trawnika na wprost Galerii Sztuki, na niewielkim wzniesieniu powstałym przy kopaniu schronów podczas okupacji (wtedy uszkodzono dolną część pnia, skutkiem czego jest pęknięcie i duży ubytek korowiny). Gęsta korona składa się z esowato powyginanych konarów i cienkich gałęzi. Wąskie, podłużne liście są bardzo podobne do liści wierzb, ale drzewo kwitnie białymi kwiatami, jak inne grusze, i rodzi drobne owoce przypominające twarde, zielone ulęgałki.

Kotki leszczyny pospolitej
Kotki leszczyny pospolitej ‘Aurea’ (Corylus avellana ‘Aurea’). 10-03-2018

Leszczyna pospolita rosnąca przy ogrodzeniu od strony ulicy Kilińskiego należy prawdopodobnie do rzadkiej złocistolistnej odmiany ‘Aurea’. Sprawdzimy to jeszcze raz wiosną. Więcej o leszczynie pospolitej możecie przeczytać tutaj.

Pąki leszczyny pospolitej
Pąki leszczyny pospolitej, 10-03-2018
Kora na pniu leszczyny pospolitej
Kora na pniu leszczyny pospolitej. 10-03-2018
Bluszcz pospolity (Hedera helix) - pomnik przyrody
Pomnikowy bluszcz pospolity (Hedera helix) na budynku Muzeum Przyrodniczego, 10-03-2018

Wyjątkowych rozmiarów bluszcz pospolity rośnie na ścianie dawnego domu ogrodnika od strony ul. Kilińskiego. Corocznie kwitnie i owocuje.

Bluszcz pospolity
Ten sam bluszcz pospolity z profilu. 10-03-2018

Na zakończenie fragment tekstu Stefana Rogowicza z 1931 r.:

Park im. Sienkiewicza w każdej porze roku, a szczególnie w lecie, kiedy jest prawdziwą oazą zieleni wśród szarych zakurzonych i zadymionych murów śródmieścia, daje jego mieszkańcom i licznym przechodniom miłe wytchnienie, tak podczas upalnego dnia, jak również i wieczorem, po trudzie całodziennej pracy. Również jest on interesujący dla miłośników pięknych drzew, krzewów i kwiatów, zgromadzonych na niewielkim terenie w stosunkowo licznej kolekcji.

Aleja klonowo-lipowa
Aleja klonowo-lipowa, w głębi Muzeum Przyrodnicze, 10-03-2018

Park ten aczkolwiek prawie pięciokrotnie mniejszy od warszawskiego Ogrodu Saskiego, choć ie posiada jego królewskiej przeszłości i wiekowej historji, położeniem swym w śródmieściu i charakterem zbliżony jest nieco do niego. To też nie bez pewnej słuszności nazywany być może “Saskim Ogrodem” Łodzi.

Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)
Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) przy jednym z placów zabaw, 10-03-2018

O historii parku Sienkiewicza przeczytacie więcej w “Baedekerze łódzkim“.

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *