W parku na Zdrowiu w pobliżu skrzyżowania Konstantynowskiej z aleją prowadzącą niegdyś do lunaparku, na dawnym terenie gospodarczym rośnie skrzydłorzech kaukaski, prawdopodobnie największy okaz tego gatunku w Łodzi.
Jest to okaz dwupniowy, być może zrost dwóch drzew. Obwody pni mierzone na wysokości 1,30 m od poziomu gruntu wynoszą 3,47 m i 2,74 m.
Drzewo jest pomnikiem przyrody, na pniu widać tabliczkę. O ile wiem jest jedynym pomnikowym skrzydłorzechem w Łodzi.
Skrzydłorzech kaukaski (Pterocarya fraxinifolia (Lam.) Spach) to drzewo z rodziny orzechowatych (Juglandaceae) spokrewnione z orzechem włoskim. Łacińska nazwa pochodzi od słów ptero – skrzydło oraz caryo – orzech i nawiązuje do oskrzydlonych orzeszków – podobnie jak nazwa polska.
Ojczyzną skrzydłorzecha kaukaskiego są tereny od Kaukazu po Turcję i Iran. Występuje w dolinach rzek okresowo zalewanych przez wody powodziowe. Tworzy lite drzewostany lub rośnie w lasach liściastych wraz z innymi gatunkami drzew, zwłaszcza z dębami, olchą brodatą (Alnus barbata), grabem kaukaskim (Carpinus caucasica). Gatunek ciepłolubny, wilgociolubny, cienioznośny. Źle znosi suchość powietrza i podłoża. Wymaga żyznej gleby. Rośnie szybko, szczególnie w młodości może przyrastać na wysokość nawet 1 m rocznie. Stosunkowo długowieczny, może żyć do około 200 lat.
W Europie znany od końca XVIII w. Często sadzony w parkach, szczególnie nad wodami. W Łodzi skrzydłorzechy – poza parkiem na Zdrowiu – rosną m. in. w parku Źródliska II, Parku Julianowski, parku Reymonta, Parku Ocalałych, nad stawem w ogrodzie Herbstów.
Skrzydłorzech kaukaski jest malowniczym drzewem o szerokiej koronie, bardzo długich pierzastych liściach i niemal półmetrowych wisiorowatych owocostanach zwieszających się z gałęzi, po których łatwo odróżnić go od innych drzew. Drzewo rosnące swobodnie, z kaskadowo opadającą koroną przypomina latem zielony wodospad.
Skrzydłorzech kaukaski zwykle osiąga wysokość 15-20 m i tworzy wiele pni. Charakteryzuje się dużą łatwością wyrastania odrośli korzeniowych z horyzontalnie rosnących korzeni.
Bardzo piękne i oryginalne drzewo dla dużych parków i zieleńców. Powinien być sadzony szczególnie nad wodami w miejscach wilgotnych, podmokłych, zalewanych, nie nadających się dla innych drzew. Znosi długotrwałe podtopienie. Wymaga dużo miejsca z uwagi na rozłożystą koronę i odrosty korzeniowe tworzące po pewnym czasie zagajniki.
Owoce skrzydłorzecha – drobne oskrzydlone orzeszki – są raczej niejadalne, aczkolwiek niektóre źródła podają, że po zmieleniu nadają się do jedzenia. Drzewo nie jest popularne również w ziołolecznictwie, choć bliskie pokrewieństwo z orzechami (Juglans) sugeruje możliwość podobnego zastosowania.
Szperając w literaturze rosyjskiej można dowiedzieć się, że kora skrzydłorzecha kaukaskiego zawiera 7-13,6% garbników, natomiast liście 6-7%. W liściach wykryto kwasy fenolowe: p-kumarowy i kawowy, a także kwas elagowy, który jest silnym antyoksydantem. W liściach i owocach występuje juglon, związek z grupy barwników chinonowych obecny również w liściach i okrywach orzechów, wykazujący działanie mikrobobójcze.
Na Kaukazie miejscowa ludność stosowała odwary, napary, nalewki z kory lub liści skrzydłorzecha kaukaskiego w dolegliwościach żołądkowych, skrofulozie, dyfterycie, a także jako środek napotny. Z owoców przyrządzano leki przeciw robakom i na choroby skóry.
Zapach liści skrzydłorzecha odstrasza owady – podobnie jak zapach orzecha włoskiego.
Więcej szczegółów o skrzydłorzechu kaukaskim znajdziecie na stronie mojedrzewa.pl