W parku na Zdrowiu w pobliżu skrzyżowania Konstantynowskiej z aleją prowadzącą niegdyś do lunaparku, na dawnym terenie gospodarczym rośnie skrzydłorzech kaukaski, prawdopodobnie największy okaz tego gatunku w Łodzi.

Skrzydłorzech kaukaski
Drzewo ma egzotyczny wygląd: rozłożysta malownicza korona, duże pierzaste liście w kolorze soczystej zieleni, zwisające długie owocostany.

Jest to okaz dwupniowy, być może zrost dwóch drzew. Obwody pni mierzone na wysokości 1,30 m od poziomu gruntu wynoszą 3,47 m i 2,74 m.

Skrzydłorzech kaukaski

Drzewo jest pomnikiem przyrody, na pniu widać tabliczkę. O ile wiem jest jedynym pomnikowym skrzydłorzechem w Łodzi.

Skrzydłorzech kaukaski

Skrzydłorzech kaukaski (Pterocarya fraxinifolia (Lam.) Spach) to drzewo z rodziny orzechowatych (Juglandaceae) spokrewnione z orzechem włoskim. Łacińska nazwa pochodzi od słów ptero – skrzydło oraz caryo – orzech i nawiązuje do oskrzydlonych orzeszków – podobnie jak nazwa polska.

Skrzydłorzech kaukaski

Ojczyzną skrzydłorzecha kaukaskiego są tereny od Kaukazu po Turcję i Iran. Występuje w dolinach rzek okresowo zalewanych przez wody powodziowe. Tworzy lite drzewostany lub rośnie w lasach liściastych wraz z innymi gatunkami drzew, zwłaszcza z dębami, olchą brodatą (Alnus barbata), grabem kaukaskim (Carpinus caucasica). Gatunek ciepłolubny, wilgociolubny, cienioznośny. Źle znosi suchość powietrza i podłoża. Wymaga żyznej gleby. Rośnie szybko, szczególnie w młodości może przyrastać na wysokość nawet 1 m rocznie. Stosunkowo długowieczny, może żyć do około 200 lat.

Skrzydłorzech kaukaski

W Europie znany od końca XVIII w. Często sadzony w parkach, szczególnie nad wodami. W Łodzi skrzydłorzechy – poza parkiem na Zdrowiu – rosną m. in. w parku Źródliska II, Parku Julianowski, parku Reymonta, Parku Ocalałych, nad stawem w ogrodzie Herbstów.

Skrzydłorzech kaukaski

Skrzydłorzech kaukaski jest malowniczym drzewem o szerokiej koronie, bardzo długich pierzastych liściach i niemal półmetrowych wisiorowatych owocostanach zwieszających się z gałęzi, po których łatwo odróżnić go od innych drzew. Drzewo rosnące swobodnie, z kaskadowo opadającą koroną przypomina latem zielony wodospad.

Skrzydłorzech kaukaski
Skrzydłorzech kaukaski

Skrzydłorzech kaukaski zwykle osiąga wysokość 15-20 m i tworzy wiele pni. Charakteryzuje się dużą łatwością wyrastania odrośli korzeniowych z horyzontalnie rosnących korzeni.

Skrzydłorzech kaukaski
Liście odrostów korzeniowych.

Bardzo piękne i oryginalne drzewo dla dużych parków i zieleńców. Powinien być sadzony szczególnie nad wodami w miejscach wilgotnych, podmokłych, zalewanych, nie nadających się dla innych drzew. Znosi długotrwałe podtopienie. Wymaga dużo miejsca z uwagi na rozłożystą koronę i odrosty korzeniowe tworzące po pewnym czasie zagajniki.

Skrzydłorzech kaukaski

Owoce skrzydłorzecha – drobne oskrzydlone orzeszki – są raczej niejadalne, aczkolwiek niektóre źródła podają, że po zmieleniu nadają się do jedzenia. Drzewo nie jest popularne również w ziołolecznictwie, choć bliskie pokrewieństwo z orzechami (Juglans) sugeruje możliwość podobnego zastosowania.

Skrzydłorzech kaukaski
Owoce wyposażone w skrzydełka przypominają miniaturową głowę słonia afrykańskiego.

Szperając w literaturze rosyjskiej można dowiedzieć się, że kora skrzydłorzecha kaukaskiego zawiera 7-13,6% garbników, natomiast liście 6-7%. W liściach wykryto kwasy fenolowe: p-kumarowy i kawowy, a także kwas elagowy, który jest silnym antyoksydantem. W liściach i owocach występuje juglon, związek z grupy barwników chinonowych obecny również w liściach i okrywach orzechów, wykazujący działanie mikrobobójcze.

Skrzydłorzech kaukaski

Na Kaukazie miejscowa ludność stosowała odwary, napary, nalewki z kory lub liści skrzydłorzecha kaukaskiego w dolegliwościach żołądkowych, skrofulozie, dyfterycie, a także jako środek napotny. Z owoców przyrządzano leki przeciw robakom i na choroby skóry.

Skrzydłorzech kaukaski
Kora młodego skrzydłorzecha kaukaskiego.
Skrzydłorzech kaukaski
Kora na pniu dojrzałego okazu.

Zapach liści skrzydłorzecha odstrasza owady – podobnie jak zapach orzecha włoskiego.

Skrzydłorzech kaukaski
Niedawno skrzydłorzech kaukaski z parku na Zdrowiu został pozbawiony dolnych gałęzi, a teren wokół oczyszczony z odrostów. Szkoda, bo o urodzie tego akurat gatunku decydują właśnie te nisko położone gałęzie, a odrosty korzeniowe dodają malowniczości i są zabezpieczeniem na wypadek śmierci drzewa matecznego. Wycinanie odrostów to jak ucinanie łba hydrze – odrasta ich jeszcze więcej.
Skrzydłorzech kaukaski
Tak wyglądał skrzydłorzech przed podkrzesaniem, jesienią 2018 r.
Skrzydłorzech kaukaski

Więcej szczegółów o skrzydłorzechu kaukaskim znajdziecie na stronie mojedrzewa.pl

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *