Łódzkie parki nie byłyby tak piękne, gdyby nie niespożyta energia przedwojennego Naczelnika Wydziału Plantacji Miejskich w Łodzi, planisty-ogrodnika Stefana Rogowicza (1891-1946). Nawet łodzianie niewiele wiedzą o tej niezwykłej postaci, zasłużonej dla łódzkiej zieleni jak mało kto. Rok 2021 jest rokiem szczególnym, bo 23 marca obchodziliśmy 130 rocznicę urodzin Stefana Rogowicza, a 23 grudnia będziemy obchodzić 75 rocznicę jego śmierci. Podejmując wysiłek przywrócenia pamięci o Stefanie Rogowiczu, z inicjatywy Społecznych Opiekunów Drzew, przy wsparciu Patronów, rozpoczęto Społeczny Rok Stefana Rogowicza 2021. Powstała strona fb poświęcona obchodom upamiętniającym postać naczelnika Wydziału Plantacji Miejskich w Łodzi w latach 1929-1946 (z przerwą na okupację niemiecką). Jak napisał Szymon Iwanowski „Większość wiadomości o życiu, dokonaniach i zasługach Rogowicza dla miasta Łodzi spoczywa w archiwach i publikacjach mocno branżowych. Czas zmienić ten stan. Przez najbliższe 9 miesięcy, do 23 grudnia będziemy na naszej stronie zachęcać do uczestnictwa, współorganizacji wydarzeń mniejszych i większych poświęconych tej znakomitej postaci. Ponadto wydobędziemy z archiwów teksty Stefana Rogowicza, bo uwierzcie, czyta się je dzisiaj bardzo dobrze„.

Dnia 23 marca 2021 r., w130 rocznicę urodzin Stefana Rogowicza, na stronie Społecznego Roku Stefana Rogowicza ukazał się wpis:

Rok Stefana Rogowicza
Rok Stefana Rogowicza

Posłuchajcie rozmowy Radio Łódź z Szymonem Iwanowskim na temat przywracania wiedzy o Stefanie Rogowiczu (jest też zdjęcie naszego bohatera, jedno z niewielu dostępnych).

Kalendarium życia i twórczości Stefana Rogowicza

(utworzone na podstawie źródeł wskazanych poniżej; kalendarium będzie stopniowo uzupełniane).

23-03-1891 r. Stefan Rogowicz urodził się w Warszawie jako syn Jakuba (1839-1896) i Marii z Zawadzkich (1841-1939). Był młodszym bratem Wacława (1876-1960) i Jana (1881-1945), a oprócz nich miał prawdopodobnie przynajmniej dwójkę rodzeństwa – siostrę i brata. Ojciec Jakub Ignacy Rogowicz był warszawskim lekarzem ginekologiem, założycielem pierwszego w Warszawie prywatnego zakładu położniczego, organizatorem przytułków położniczych, redaktorem czasopisma „Medycyna”.

Jakub Rogowicz
Dr Jakub Rogowicz, ojciec Stefana Rogowicza, źródło: Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa – Ś. p. D-r Jakób Rogowicz (cyfrowemazowsze.pl)

Brat Wacław Rogowicz był znanym publicystą, prozaikiem i tłumaczem, z kolei brat Jan Antoni Rogowicz – inżynierem chemikiem, przemysłowcem, senatorem. Rogowiczowie mieszkali w kamienicy przy Nowogrodzkiej 26 w Warszawie, tuż obok Marszałkowskiej, w miejscu dzisiejszego hotelu Forum. Warto przeczytać artykuł „Trzy ogródki z klombami i jedno słoneczne podwórko” (napisany m.in. na podstawie wspomnień Wacława Rogowicza z 1956 r. zatytułowanych „Warszawa wydarta niepamięci”): „Doktor Rogowicz tak nie lubił podwórek-studni, że zbudował tylko pół kamienicy. (…) Jakub Rogowicz był bowiem wielkim miłośnikiem roślin. Chciał, by jego dom tonął w ogrodzie. To dlatego urzeczywistnił jedynie połowę projektu architekta, przeznaczając aż dwie trzecie placu na ogród i duże, jasne podwórko…„.

W niedawno wydanej książce „Drzewa Warszawy” odnajdujemy fragment dotyczący domu Rogowiczów:

„Prozaik i tłumacz Wacław Rogowicz wspominał, że jego ojciec, lekarz, budując dom na posesji przy Nowogrodzkiej 26, był postrzegany jako niepraktyczny dziwoląg, bo dwie trzecie placu przeznaczył na ogród – bzy, akacje. Po śmierci ojca w 1896 roku nowy właściciel niezwłocznie zabudował ten teren. W datowanym na 1954 rok wspomnieniu Mój jesion mnie nie przeżył z książki Warszawa wydarta niepamięci Rogowicz pisał: „(…) pozostał na podwórzu, tuż przed oknami starej oficyny, samotny w swym betonowym ocembrowaniu, piramidalny jesion z 1879 roku – mój rówieśnik, który znalazł się tu z okazji urodzin najstarszego syna gospodarza. Coraz w sobie szczuplejszy, wyciągał się wciąż wyżej i wyżej, jak gdyby chciał wydostać się gdzieś w przestwór z tego teraz zbanalizowanego warszawskiego podwórza, i trwał długo, sięgając stopniowo drugiego, trzeciego i czwartego piętra, nadbudowanego przy nowym właścicielu”. Gdy tuż przed II wojną jesion dosięgnął dachu, właściciel go ściął: „Zagłada mojego jesionu stała się jakby zapowiedzią zagłady samego domu”. Ruiny spalonej w powstaniu kamienicy rozebrano w 1953 roku.”

1916 r. Stefan Rogowicz kończy Państwową Wyższą Szkołę Ogrodniczą w Warszawie (po uprzednim ukończeniu szkoły realnej). Już jako młody człowiek zdradzał wielkie zdolności plastyczne pracując przy zakładaniu arboretum w Morach – stacji doświadczalnej Towarzystwa Ogrodniczego Warszawskiego.

1918 r. i dalsze lata. Projektuje wiele parków i ogrodów, przeważnie parki dworskie w całej Polsce, ogrody przy willach prywatnych właścicieli, ale też ogrody przy różnych instytucjach i fabrykach. Ponad 40 jego projektów (choć nie wszystkie) zostało zaewidencjonowanych w „Rejestrze ogrodów polskich”.

1920 r. Działalność: Goszczyno, ziemia płocka (projekt ogrodu dworskiego w folwarku, ok. 1920 r.).

1921 r. Działalność: Stobiecko Szlacheckie pow. Radomsko (park); Wólka Kozodowska pow. Piaseczno (właściwie Wólka Kozodawska – park); Wielgie pow. Lipno (park) – projekty.

1922 r. Działalność: Gubernia pow. Grajewo (ogród w folwarku Gubernia dóbr Radzyń ziemi siedleckiej); Kraśniewo pow. Płońsk (ogród w dobrach Kraśniewo ziemi warszawskiej); Stara Wieś pow. Węgrów (park); Kock pow. Łuków (plan ogrodów pałacowych w dobrach Kock ziemi siedleckiej J. W. hr. Józefa Żółtowskiego); Szeligi-Borówko pow. Łowicz (park); Bielawy – Mroga pow. Łowicz (park) – projekty.

1923 r. Działalność: Dyblin pow. Lipno na ziemi płockiej (projekt nowej części parku); Płonczyn pow. Lipno (projekt ogrodu w folwarku Płonczyn ziemi dobrzyńskiej); Ciechanów (projekt ogrodu przy starostwie); Smolechowo pow. Pułtusk (projekt ogrodu w folwarku Smolechowo ziemi płockiej); Świeszewko pow. Pułtusk (projekt ogrodu dworskiego w folwarku Świeszewko ziemi płockiej); Straszewy pow. Żuromin (projekt parku w dobrach rycerskich Straszewy ziemi pomorskiej, własność J.W.P. Adama Ołdapowskiego); Strzelce Wielkie pow. Radomsko (projekt ogrodu dworskiego w dobrach Strzelce Wielkie ziemi piotrkowskiej).

1924 r. Działalność: Borów pow. Łowicz (projekt parku), Kwasków pow. Kalisz (projekt ogrodu dworskiego w folwarku Kwasków ziemi kaliskiej, własność J.W.P. K. Mniewskiego), Sarnów pow. Zwoleń (projekt ogrodów przy fabryce „Przemysł Terpentynowy w Polsce” w Sarnowie ziemi radomskiej); Szwejki pow. Ciechanów (projekt ogrodu dworskiego w folwarku Szwejki ziemi ciechanowskiej, własność J.W.P. Wacława Gierzyńskiego); Uher pow. Chełm (projekt parku i ogrodów dworskich w dobrach Uher ziemi chełmskiej, własność J.W.P. Zofii Wielowiejskiej).

1925 r. Działalność: Domiechowice (w diariuszu Katedry Projektowania w Architekturze Krajobrazu, zeszyt 3, Polscy architekci krajobrazu przełomu XIX i XX w., SGGW 1996, podano pow. Pułtusk), w rzeczywistości dawna wieś, obecnie w granicach miasta Bełchatów – projekt ogrodu dworskiego w folwarku.

1925 r. Działalność: Krubki pow. Otwock (nowa część parku w dobrach Krubki ziemi warszawskiej, własność J.W.P. Arkuszewskich); Podlodów pow. Tomaszów Lubelski (nowa część ogrodu dworskiego w D. Podlodów z. lubelskiej, własność J.W.P. Meisnera); Rusków pow. Łosice (park w dobrach Rusków ziemi siedleckiej); Dobrska pow. Płońsk – park (ok. 1925 r.); Susk Stary pow. Ostrołęka (ogród dworski w d. Susk Stary z. łomżyńskiej, własność J.W.P. Jana Glinki) – projekty.

1925 r. Publikacje: Róże w parku (Ogrodnik nr 10 z 1926 r.), O piękno krajobrazu wsi polskiej (Ogrodnik nr 12 z 1925 r.); Ogrodnictwo dekoracyjne w świetle Międzynarodowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu (Ogrodnik nr 14 i nr 15 z 1925 r.), Ogród i zagroda (Ogrodnik nr 16 i nr 17 z 1925 r.), Rol-ogrodnictwo. Folwark-ogród (Ogrodnik nr 18 z 1925 r.),

1925-1929 r. Stefan Rogowicz pracuje jako ogrodnik-planista w Dziale Ogrodniczym Wydziału Technicznego Zarządu Zieleni w Warszawie.

1926 r. Działalność: Skolimów pow. Piaseczno (ogród przy Schronisku Weteranów Scen Polskich w Skolimowie); Grodzisk (ogródek przy willi inż. H. Korabińskiego); Aleksandrów, gmina Grodzisk Mazowiecki (ogród przy dworze); Radzymin (cmentarz poległych 1920 r.); Chylice pow. Piaseczno (ogród przy willi W. P. I. Myszkowskich); Warszawa (ogród przy willi przy ul. E. Plater) – projekty.

1926 r. Publikacje: Ogrodnictwo piękne (Przegląd Ogrodniczy nr 2 z 1926 r.), Idea ogrodnictwa miast i wsi (Pamiętnik Jubileuszowej Wystawy Ogrodniczej w Poznaniu 25.IX-3.X.1926 r., Poznań 1926)

1927 r. Działalność: Dąbrówka pow. Piaseczno (ogródek przy dworku inż. Skarbek-Kruszewskich); Konstancin pow. Piaseczno (ogród przy willi „Izihalis” W. P. W. Paschalskich – właściwie „Izyhali”); Kozły Janowo pow. Wołomin (ogród dworski w dobrach Kozły Janowo ziemi mławskiej, własność Emilji Olszewskiej); Mława (projekt ogródka przy willi, własność P. I. Olszewskiego); Łuszków pow. Hrubieszów (ogród – osiedle Łuszków ziemi hrubieszowskiej, własność płk. Radwiłłowicza); Szepietów -Wawrzyńce pow. Wysokie Maz. (projekt parku i zadrzewienia folwarku w zastosowaniu do hodowli stadniny wyścigow. w dobrach Szepietów -Wawrzyńce ziemi łomżyńskiej, własność J.W.P. st. Kieszkowskich); Warszawa (ogródek przy ul. Ursynowskiej przy willi arch. Wacława Wekera); Warszawa (ogródek na dziedzińcu kooperatywy „Akord” na Żoliborzu) – projekty. Kręgi pow. Wyszków (plan ogrodów dworskich w dobrach Kręgi ziemi warszawskiej, własność J.W.P. Leskich: „W miejscowości Kręgi znajduje się złożenie pałacowo – parkowe z XIX wieku (wpisane do Rejestru Zabytków dn. 05.04.1964 r.). Pałac należał do rodziny Leskich. Został wybudowany w latach 1820-1830. W roku 1945 przebudowano jego wnętrze, spowodowane to było prawdopodobnie zniszczeniami wynikłymi w czasie II wojny światowej. Obok pałacu znajduje się murowana stajnia z I połowy XIX wieku, przebudowana wraz z pałacem w XX wieku. Park wokół pałacu jest przykładem parku krajobrazowego z XIX wieku. Został przekomponowany w 1927 r. Jak wynika z dokumentów zaprojektował go Stefan Rogowicz” www.somianka.pl).

1927 r. Publikacje: Plantacje miejskie m. st. Warszawy (Ogrodnik nr 1 z 1927 r., podpisane St.R.).

1928 r. Działalność: Anin (ogród przy willi „Leśniczówka”); Anin (gród przy willi „Anetka”) – projekty.

1928 r. Publikacje: Ogrody mieszkalne (Ogrodnik nr 3, nr 5, nr 7, nr 8, nr 9, nr 11, nr 19 z 1928 r.), Ogrody cmentarne (Ogrodnik nr 4 z 1928 r.)

1929 r. Publikacje: Ogrody leśne (Ogrodnik nr 6 z 1929 r.), Ogródki mieszkalne (Osiedle, mieszkanie, dom nr 5 z 1929 r.), Ogrody osiedli leśnych (Osiedle, mieszkanie, dom nr 8 z 1929 r.).

01-10-1929 r. Stefan Rogowicz już jako znany planista obejmuje stanowisko Naczelnika Plantacji w Zarządzie Miejskim w Łodzi, gdzie pozostał do końca życia. Przystosował istniejące parki (m.in. park Poniatowskiego, Źródliska, Sienkiewicza, 3 Maja) do współczesnych wymagań wielkomiejskich. Nadał właściwy kierunek zadrzewieniu miasta. Zaprojektował i budował Park Ludowy na Zdrowiu, który był największym osiągnięciem jego życia. Jego dziełem był również projekt i realizacja pierwszego kompleksu ogródków działkowych przy al. Unii, które obecnie noszą jego imię. Był propagatorem ogródków jordanowskich i ogrodów szkolnych. Kopalnię informacji na temat zazieleniania miasta w tym okresie stanowią Dzienniki Zarządu m. Łodzi. Zadziwiająca jest intensywność prac Wydziału Plantacji Miejskich pod kierunkiem Stefana Rogowicza.

Willa w parku Poniatowskiego
Willa w parku Poniatowskiego, w której być może mieszkał i pracował Stefan Rogowicz. W przedwojennych księgach adresowych podano adres Żeromskiego 117, na zdjęciach willa z numerem posesji 117A. Prosimy o pomoc – czy ktoś z Państwa może to przypuszczenie potwierdzić lub wykluczyć? Więcej o tej willi baedeker łódzki: Willa w parku im. księcia Józefa Poniatowskiego. (baedekerlodz.blogspot.com)
Willa w parku Poniatowskiego

05-11-1929 r. W tych dniach objął stanowisko naczelnika Wydziału Plantacyj Miejskich w Łodzi p. Stefan Rogowicz, ogrodnik – architekt. P. Rogowicz jest wybitną siłą fachową, posiada kilkanaście lat praktyki ogrodniczej w największych zakładach krajowych, ostatnio zaś pracował w Biurze Głównem Plantacyj Miejskich w Warszawie. Nowy naczelnik Wydziału Plantacyj Magistratu m. Łodzi i posiada szereg zaszczytnych odznaczeń i wyróżnień, m. in. otrzymał na Wystawie Ogrodniczej w Poznaniu w r. 1926 złoty medal za owocną działalność na plantacjach miejskich w stolicy.” (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 45 z dnia 05-11-1929 r.).

31-12-1929 r. W Dzienniku Zarządu m. Łodzi nr 53 z dnia 31-12-1929 r. w dziale „Ruch służbowy za m-c październik 1929 r.: zaangażowania na stanowiska etatowe: urzędnicy” podano, że Stefan Rogowicz z dniem 1.X. 1929 r. został przyjęty do Wydz. Plantacyj Miejskich na stanowisko naczelnika z uposaż. według II st. sł. na 3-miesięczny okres pracy próbnej.

25-03-1930 r. W Dzienniku Zarządu m. Łodzi nr 12 z dnia 25-03-1930 r. w dziale „Ruch służbowy za m-c grudzień 1929 r.: mianowania i awanse na stanowiskach etatowych: urzędnicy” podano, że Stefan Rogowicz po odbyciu pracy przygotowawczej został mianowany z dniem 1. I. 1930 r. etatowym urzędnikiem na stanowisko naczelnika Wydz. Plantacyj Miejskich z uposaż. wedł. II st. sł.

1930 r. Działalność – prace Wydziału Plantacji: Przeprowadzono całkowicie lub częściowo budowę ogródków jordanowskich w Parku 3-go Maja i na terenie parafii N. S. J. w Radogoszczu, ogrodu szkolnego przy szkole powszechnej na Rokiciu, dużego skweru na Placu Dąbrowskiego, skweru przed gmachem Okręgowego Związku Kas Chorych oraz szeregu trawników, zieleńców i skwerów. W Parku Ludowym na Polesiu Konstantynowskim podjęto roboty związane z niwelacją północno-zachodniej części terenu i budową wielkiego stadionu sportowego, ponadto w parku posadzono 1560 drzew. Zgodnie z opracowanym planem zadrzewiono 48 ulic, przeważnie na przedmieściach, o łącznej długości 17 km, wysadzono 2883 drzew. Poza tym wymieniono na ulicach 1508 drzew przemarzniętych lub uschniętych. Wykonano szereg prac w parkach miejskich, m. in. wymodelowano wyspę na stawie w Parku „Źródliska”, wysadzono 300 sztuk świerków i jodeł w parku im. ks. Poniatowskiego i urządzono prowizoryczny kwietnik w Parku Kolejowym.

1930 r. Publikacje: Pokaz dalji i roślin szklarniowych w Łodzi (Ogrodnik nr 21 z 1930 r.).

1931 r. Stefan Rogowicz publikuje opisy parku im. H. Sienkiewicza i parku im. St. Staszica w łódzkim „Czasopismie Przyrodniczym Ilustrowanym”.

1931 r. Działalność: Stefan Rogowicz opracowuje ostateczny projekt Parku Ludowego na Zdrowiu w Łodzi (po działalności T. Chrząńskiego, E. Ciszkiewicza, braci Zajkowskich, E. Templina). Był to wówczas największy park w Polsce i jeden z największych w Europie. Budowę parku Rogowicz prowadzi osobiście do wybuchu II wojny światowej.

Park Piłsudskiego
Plan Parku Ludowego im. Marsz. J. Piłsudskiego w Łodzi – projekt wykonany w 1930 r. przez ogrodnika architekta S. Rogowicza, naczelnika Wydziału Plantacji. Projekt obejmował obszar 237 ha. (źródło: fotopolska.eu)

1931 r. Działalność – prace Wydziału Plantacji: Odnotowano znaczący postęp robót przy budowie Parku Ludowego oraz w akcji sadzenia drzew. Kontynuowano prace przy budowie skweru na Placu Dąbrowskiego, przy rekonstrukcji Parku Kolejowego, przerobiono kwietniki w Parku Sienkiewicza według wymogów nowoczesnej wiedzy ogrodniczej, urządzono skwery w kolonii mieszkaniowej Montwiłła-Mireckiego i przy Katedrze. Prowadzono prace przy tworzeniu ogródków jordanowskich i szkolnych; w planach ogrodów szkolnych zaprojektowane zostały małe drzewozbiory, ogródki botaniczne i zagonki ogrodnicze dla uczniów. Zaproponowano liczne nowe tereny pod ogrody jordanowskie i place dla dzieci. Zorganizowano wycieczkę ogrodników złożoną z przedstawicieli Komitetu Plantacyjnego Miast Rzeczypospolitej Polskiej i Koła Planistów w Warszawie, w celu zwiedzenia łódzkich parków i szkółek miejskich. W Dzienniku Zarządu m. Łodzi nr 36 z dnia 08-09-1931 r. opublikowano sprawozdanie „Prace Wydziału Plantacyj Miejskich w okresie lat 1928-1931”, w którym uwzględniono prace prowadzone pod kierunkiem Stefana Rogowicza.

skan prasa 1931
Ilustrowana Republika nr 187 z 11-07-1931 r.

15-03-1932 r. W Dzienniku Zarządu m. Łodzi nr 11 z dnia 15-03-1932 r. w dziale „Ruch służbowy za m-c styczeń 1932 r.: mianowania i awanse na stanowiskach etatowych: urzędnicy” podano, że Stefan Rogowicz, naczelnik Wydziału Plantacyj Miejskich, został awansowany z dniem 1.I.32 do I st. sł. (I stopnia służbowego).

1932 r. Działalność – prace Wydziału Plantacji: dalsze roboty w parku Ludowym na Polesiu Konstantynowskim, prace rekonstrukcyjne i nasadzenia w parku Poniatowskiego, Źródliska, 3 Maja, Kolejowym, Sienkiewicza, skwerze na placu Dąbrowskiego, budowę nowych skwerów, ogrodów szkolnych, zmiana zadrzewień ulic, wymiana i dosadzanie nowych drzew ulicznych.

1933 r. Publikacje: O nowych kierunkach w sztuce ogrodnictwa pięknego (Ogrodnik nr 15/16 z 1933 r.).

1933 r. W Dzienniku Zarządu m. Łodzi nr 3 z 15-03-1933 r. przedstawiono organizację Zarządu Miejskiego w Łodzi. Czytamy m.in.: „Do kompetencji Wydziału XII – Plantacyj Miejskich – należy zakładanie i utrzymywanie w należytym stanie parków, zieleńców, skwerów miejskich, opieka nad drzewostanem ulicznym, hodowla drzew i krzewów ozdobnych, uprawa niezabudowanych gruntów miejskich. Posiada on dział administracyjny, dział techniczny, 3 okręgi plantacyjne, Zakład Hodowli Roślin oraz Zakład Hodowli Drzew i Krzewów„.

skan prasa
Kurjer Łódzki nr 67 z 08-03-1933 r.

19331934 r. Działalność – prace Wydziału Plantacji: dalsze roboty przy budowie parku Ludowego na Polesiu Konstantynowskim, roboty związane z zakładaniem skwerów na terenach przydworcowych Fabrycznym i Kaliskim, budowa parku przy ul. Sanockiej i Bednarskiej (obok kolonii mieszkaniowej Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych), modernizacja parku Poniatowskiego (założenie ogródka bylinowego, w którym posadzono ok. 200 gatunków i odmian roślin zaopatrzonych w nazwy dla celów dydaktycznych), prace rekonstrukcyjne w Parku Kolejowym (zniesienie ogrodzenia, oświetlenie parku) wraz z utworzeniem kompleksu nowych skwerów, rekonstrukcja skweru na placu Reymonta i Placu Katedralnym, utworzenie skweru na placu Dąbrowskiego i przy Dworcu Kaliskim, założenie ogródków jordanowskich w parku 3 Maja i na Radogoszczu, założenie kilkunastu ogrodów szkolnych, przemianowanie dotychczasowego Szkolnego Ogrodu Botanicznego, znajdującego się w parku miejskim Źródliska, na Miejski Ogród Przyrodniczy, zadrzewianie placów, ulic i terenów miejskich, poza granicami (ówczesnego) miasta zadrzewiono na długości 1,5 km nowo wybudowaną drogę do Łagiewnik (posadzono 600 lip rozmieszczonych w 3 rzędach) – poza przeprowadzeniem zwykłych robót związanych z konserwacją parków, ogrodów, skwerów.

08-09-1934 r. Otwarcie nowego parku miejskiego, urządzonego według projektu inż. Stefana Rogowicza przez Wydział Plantacji Miejskich Zarządu Miejskiego w Łodzi na terenie kolonii mieszkaniowej Z.U.P.U. przy ul. Sanockiej na obszarze 3 ha.

1934 r. Publikacje: Miasta ogrody (Ogrodnik nr 4 z 1934 r.), Rozbudowa miast a plantacje miejskie (Ogrodnik nr 8 z 1934 r.), Prace przygotowawcze do zakładania plantacyj miejskich (Ogrodnik 13/14 i nr 15/16 z 1934 r.), Stosunek architekta do zagadnienia zadrzewiania miast i osiedli (streszczenie referatu wygłoszonego w dniu 10 kwietnia 1934 roku na zjeździe architektów powiatowych województwa łódzkiego) (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 5 z 15-05-1934 r.), Wszechpolski Zjazd Ogrodników Miejskich w Łodzi (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 10 z 15-10-1934 r.).

Skan
skan 2
skan

1935 r. Działalność – prace Wydziału Plantacji: dalsze roboty przy budowie parku Ludowego na Polesiu Konstantynowskim, budowa skweru i ogródka jordanowskiego przy ul. Brzezińskiej, rekonstrukcja al. Kościuszki z wymianą drzewostanu, rekonstrukcja parku Poniatowskiego (z wyregulowaniem brzegów stawu, budową nowego mostu i pawilonu nad stawem) oświetlenie nowego parku przy Sanockiej i parku Źródliska.

skan prasa 3
Express Wieczorny Ilustrowany nr 273 z 30-09-1935 r.

1936 r. Działalność – prace Wydziału Plantacji: dalsze roboty przy budowie parku Ludowego na Polesiu Konstantynowskim – została prawie zakończona budowa pierwszej części parku o pow. 75 ha pomiędzy ul. Srebrzyńską, al. 11 Listopada (obecnie ul. Konstantynowska) i al. Unii (obecnie al. Unii Lubelskiej); nadano również będącemu w budowie parkowi na Polesiu Konstantynowskim nazwę Parku Ludowego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego; budowa skwerów i zieleńców, m.in. w kolonii miejskiej im. Montwiłła-Mireckiego; współorganizacja wojewódzkiej wystawy ogrodniczej w Łodzi w parku im. Staszica.

skan gazeta 1936
Express Wieczorny Ilustrowany nr 166 z 15-06-1936 r.

1936 r. Publikacje: Plantacje miejskie w Łodzi. Odczyt wygłoszony w Stowarzyszeniu Techników w Łodzi (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 8 z 15-08-1936 r.).

1937 r. Działalność – prace Wydziału Plantacji: dalsze roboty przy budowie parku Ludowego na Polesiu Konstantynowskim; oddanie do użytku wzorowego ogrodu jordanowskiego w parku Poniatowskiego; zadrzewianie ulic, placów, skwerów, m.in. przy Katedrze i przy ul. Brzezińskiej (Skwer Gdański, obecnie przy Wojska Polskiego), wymiana nasadzeń na pl. Wolności z lip na kuliste robinie akacjowe; rozbudowa ogrodów działkowych; ogłoszenie konkursu na zdobienie okien i balkonów kwiatami; przeniesienie Miejskiego Zakładu Szkółek Drzew i Krzewów z terenu Polesia Konstantynowskiego (gdzie rozpoczęto budowę parku) na miejskie tereny o powierzchni przeszło 10 ha położone na Marysinie III; z inicjatywy Stefana Rogowicza Zarząd Miejski w Łodzi zaniechał odbywającej się już parcelacji Lasu Łagiewnickiego, ocalając je dla łódzkiego społeczeństwa.

skan adres
Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 7 z 1937 r.

1937 r. Publikacje: W sprawie zmiany przeznaczenia terenów lasów miejskich w Łagiewnikach pod Łodzią (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 6 z 15-06-1937 r.); I Międzynarodowy Kongres Architektów ogrodników w Paryżu (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 7 z 15-07-1937 r.); Park wystawowy w Łodzi (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 10 z 15-10-1937 r.).

1937 r. Stefan Rogowicz został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.

skan krzyż zasługi
Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 12 z 1937 r.

1938 r. Działalność – prace Wydziału Plantacji: dalsze roboty przy budowie parku Ludowego na Polesiu Konstantynowskim; zwiększenie wysiłków na konserwację parków i skwerów spowodowane znacznym powiększeniem terenów plantacyjnych wskutek dalszej rozbudowy Parku Ludowego im. Marszałka Piłsudskiego, zakupienia przez miasto (w roku poprzednim) terenu parku w Julianowie, ogrodu przy ul. Sędziowskiej, ogrodu przy ul. Matejki i nowych terenów szkółek drzew i krzewów na Marysinie III; dalsze zadrzewianie ulic i placów.

1938 r. Publikacje: Rozwój i realizacja ogrodów działkowych (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 3 z 15-03-1938 r.); Łódź na V Zjeździe Ogrodników Miejskich
w Warszawie
(Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 10 z 15-10-1938 r.); Łódź zadrzewiona (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 12 z 15-12-1938 r.).

1939 r. Działalność – prace Wydziału Plantacji: dalsze roboty przy budowie parku Ludowego na Polesiu Konstantynowskim; zwiększenie wysiłków na konserwację parków i skwerów spowodowane powiększeniem terenów plantacyjnych wskutek zakupienia przez miasto (w roku poprzednim) ogrodu Leonhardtów i parku Wenecja.

1939-1945 r. W okresie okupacji niemieckiej Stefan Rogowicz pracuje jako robotnik, pracownik zieleni miejskiej. Pozbawiono go stanowiska służbowego i mieszkania.

1945 r. Po zakończeniu II wojny światowej powraca do dawnej pracy na stanowisku Naczelnika Wydziału Plantacji Miejskich, niestety z mocno nadwątlonym zdrowiem. Uczestniczył w naradach dotyczących utworzenia ogrodu botanicznego w Łodzi.

1945 r. Działalność – prace Wydziału Plantacji: plantacje miejskie, które wraz z lasem miejskim obejmowały przeszło 1000 ha oraz około 38 tys. drzew na ulicach i placach miejskich, wymagały po wojnie rekonstrukcji i pielęgnacji; na terenach plantacyjnych poza normalną konserwacją zadrzewień prowadzono uprawę warzyw i roślin rolnych na powierzchni 100 ha dla ułatwienia zaopatrzenia Ogrodu Zoologicznego i zaprzęgów konnych w paszę, a w szklarniach i inspektach uprawiano „nowalijki” dla pracowników miejskich; w Zakładach Szkółek Miejskich posadzono około 200 tys. drzew i krzewów, zadołowanych przez okupanta; zakładano skwery i zieleńce.

skan nekrolog
Głos Robotniczy nr 355 z 24-12-1946 r.

23-12-1946 r. Stefan Rogowicz zmarł w Łodzi i został pochowany na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej. Grób znajduje się w części katolickiej cmentarza: kwatera XIX, linia 2, grób 23.

Wspomnienie
Wspomnienie pośmiertne w gazecie „Express Ilustrowany”
z dnia 27 grudnia 1946 r.

03-02-1982 r. Zmarła żona Stefana Rogowicza, Irena Rogowiczowa (ur. 07-03-1906 r.). Grób znajduje się w Łodzi na cmentarzu Zarzew (kwatera XLV-10-44).

Kamień pamiątkowy
Kamień poświęcony pamięci Stefana Rogowicza w parku na Zdrowiu.

1996 r. W pięćdziesiątą rocznicę śmierci w parku im. J. Piłsudskiego na Zdrowiu odsłonięto tablicę pamiątkową dla uczczenia Stefana Rogowicza jako „architekta zieleni miasta Łodzi i twórcy łódzkich parków i zieleńców”. O umieszczenie tej tablicy zabiegał ówczesny, wieloletni dyrektor Ogrodu Zoologicznego dr Andrzej Sosnowski.

2001 r. Staraniem Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Ogrodnictwa położono na grobie Stefana Rogowicza płytę z czerwonego piaskowca (dar firmy Tracz), z wyrytym napisem: „Stefan Rogowicz 1891-1946. Twórca parków Łodzi”.

Bibliografia:

Majdecki L.,1964-1966. Rejestr ogrodów polskich, t. 1-5, PWN, Warszawa.

Olaczek R. (red.), 2019. Park imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego (Park Ludowy, Park na Zdrowiu), Stowarzyszenie Film-Przyroda-Kultura, Łódź.

Słownik biograficzny techników polskich, t. 9, str. 115, nota biograficzna Stefana Rogowicza opracowana przez Zofię Kotnowską – E. Wojtczak. 2009, Warszawa.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *