Topole Richarda Schroedera

Mam w planach aktualizację wpisu o topoli carskiej (Populus x berolinensis ‘Petrowskiana’), jednej z najczęściej spotykanych w Łodzi topól. Zgłębiając temat zainteresowałam się osobą domniemanego twórcy tej odmiany Richarda Schroedera (1822-1903) – Duńczyka, który żył i pracował w carskiej Rosji od połowy XIX w. do początku XX w. Postać ze wszech miar niezwykła. Trudno doszukać się o nim informacji w języku polskim, a że nie wszyscy znają język rosyjski zamieszczam fragment książki z przełomu wieków XIX i XX (w moim tłumaczeniu) oraz trochę ciekawostek o Schroederze i jego topolach.

Richard Iwanowicz Schroeder – hodowca roślin, uczony, pedagog, autor licznych publikacji, człowiek niebywałej energii i pracowitości, o nadzwyczajnym zamiłowaniu do roślin, uważany za ojca rosyjskiego ogrodnictwa. Urodził się w 12 stycznia 1822 r. w miejscowości Lottrup w pobliżu Horsens w Danii. W Danii zdobył ogrodnicze wykształcenie i odbył praktyki w ogrodzie botanicznym w Kopenhadze. W końcu lat czterdziestych XIX wieku przeniósł się do Rosji. Najpierw został głównym ogrodnikiem w instytucie leśnictwa w Petersburgu. Założył arboretum przy uczelni i rozpoczął badania dotyczące aklimatyzacji oraz naturalizacji drzew i krzewów. Pracami tymi uczony zyskał sławę wśród ogrodników na świecie. W 1862 r. przeprowadził się do Moskwy, gdzie jako główny ogrodnik w Piotrowsko-Razumowskiej akademii leśnej i rolniczej (późniejszej słynnej Akademii Rolniczej im. Timiriazewa) pracował ponad 40 lat, aż do samej śmierci w 1903 r. Z różnych miejsc sprowadzał nasiona, wysiewał, uprawiał, krzyżował, szczepił, prowadził badania na tysiącach egzemplarzy, aby uzyskać drzewa i krzewy ozdobne oraz owocowe tolerujące surowy klimat północnej i środkowej Rosji. Schroeder zostawił po sobie ogród dendrologiczny z niezwykłą kolekcją różnorodnych roślin. Dwunastohektarowe arboretum przy uczelni istnieje do dziś, choć nie jest udostępnione do zwiedzania na co dzień.

Obok szeregu publikacji w periodykach oraz licznych monografii najsłynniejszym dziełem Schroedera jest wydany po raz pierwszy w 1880 r. w Petersburgu „Rosyjski ogród, szkółka i sad owocowy” (Русский огород, питомник и плодовый сад) – praktyczny podręcznik obejmujący główne działy ogrodnictwa (były też późniejsze wydania, bodaj osiem). Są  tam interesujące fragmenty o gatunkach i odmianach topól oraz o ich rozmnażaniu.

Schroeder pisał, że już dawno zauważono, iż topole – podobnie jak należące do tej samej rodziny wierzby – są nadzwyczajnie skłonne do krzyżowania się między sobą. W ogrodzie dendrologicznym i w jego sąsiedztwie rosły przeróżne topole, które były rodzicami wyhodowanych przez Schroedera mieszańców. Zapylały się czym popadło. Na przykład z wysiewu nasion zebranych z P. angulata uzyskał wiele różnych hybryd, które miały wyraźne cechy P. laurifolia, P. berolinensis, P. suaveolens, P. nigra i innych, chociaż wymienione męskie egzemplarze znajdowały się niekiedy w znacznym oddaleniu od drzew matecznych. Sekret polega na tym, że topole to drzewa wiatropylne, u których zapylenie odbywa się dzięki przenoszeniu przez wiatr pyłku kwiatowego na duże odległości. Najbardziej obiecujące z tych mieszańców Schroeder wprowadził do uprawy. Niektóre przetrwały do naszych czasów, inne nie.

Wspomniana topola carska – teoretycznie jeden z gatunków schroederowskich – uchodzi obecnie za kultywar (odmianę uprawną) topoli berlińskiej. Judson Gary Isebrands i James Richardson w obszernym dziele Poplars and Willows: Trees for Society and the Environment z 2014 r. opisują topolę berlińską jako mieszańca topoli laurolistnej i topoli czarnej (Populus laurifolia x Populus nigra). Dendrolog Włodzimierz Seneta (1983) uważał topolę carską za „żeńską topolę berlińską”, która „powstała w Petrowskoje k. Moskwy i – sądząc z b. skąpych opisów – różni się od P. x berolinensis (prawdziwej, męskiej!) właściwie tylko płcią”. Natomiast według Władysława Bugały (1979) „żeńskie drzewa bardzo podobne do topoli berlińskiej to egzemplarze mieszańca – P. x petrowskyana Schroed.”.

Autorzy przewodnika „Park im. ks. b. Michała Klepacza” wydanego w serii „Parki i ogrody Łodzi” pod redakcją prof. Olaczka (mam II wydanie z 2014 r.) piszą:

Topola berlińska jest krzyżówką europejskiej topoli włoskiej z syberyjską topolą laurolistną. Niektórzy uważają, że są dwa różne kultywary tego mieszańca: odmiana 'Berlin’ występująca tylko jako osobniki męskie, otrzymana w Berlinie przed 1870 r., i odmiana carska czyli 'Petrowskiana’, wyhodowana w Rosji i występująca tylko w formie żeńskiej (topole są drzewami dwupiennymi, na jednych drzewach powstają pręcikowe kwiaty zebrane w zwisające wiotkie kotki, na innych słupkowe, rodzące nasiona z kępkami puchu). Inni dendrolodzy uważają topolę carską za odrębny gatunek.

Czy oryginalny mieszaniec otrzymany przez Schroedera pod Moskwą i obdarzony przez niego nazwą ‘Petrowskiana’ jest tą samą topolą, którą można spotykać w Łodzi niemalże na każdym kroku? Po przeczytaniu zapisków Schroedera wydaje się to mało prawdopodobne.

Obok ‘Petrowskiana’ inną spośród schroederowskich topól wspominaną w literaturze dendrologicznej jest legendarna ‘Rasumowskiana’. Legendarna dlatego, bo właściwie nie wiadomo jak wygląda i czy jest w Polsce. Opisy ‘Rasumowskiana’ są skąpe i nie zawsze spójne. Nic pewnego. Nie znalazłam wiarygodnych opisów i zdjęć w internecie. Nawet w rosyjskich kilkutomowych dziełach dendrologicznych można znaleźć o niej tylko krótkie wzmianki.

Prawdopodobnie była przed wojną sprowadzona do arboretum w Kórniku, bo w Roczniku Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego (Vol. 3 z 1930 r.) tak o niej pisali Antoni Wróblewski i  Karol Wallisch w tekście „Spostrzeżenia aklimatyzacyjno-hodowlane nad topolami”:

x P. Rasumowskyana Schroeder. Mieszaniec P. nigra x suaveolens, pochodzenia ogrodowego, otrzymana w Ogr. Bot. Akad. Rolniczej Petrowsko-Razumowskiej, około roku 1882. Gatunek ten o liściach podobnych do gruszy, spodem biało-szarawych, byłby bardzo ozdobny, gdyby nie był najmniej ze wszystkich gatunków odporny przeciw rdzy, która już w początkach sierpnia ogołaca drzewa z liści. Mnoży się dobrze przez sadzonki. Otrzymana z kilku źródeł. Wartości tylko dendrologicznej.

W „Drzewoznawstwie” (1955) pisano o topoli berlińskiej:

 Mieszańcami podobnymi pod względem wymagań klimatycznych i cech morfologicznych są następujące topole:

X P. Rasumowskyana Schroed. (P. nigra x P. laurifolia). Pędy gładkie, liście podłużnie romboidalne lub jajowate, długości 6-12 cm.

X P. Petrowskyana Schroed. (P. deltoides x P. laurifolia). Długopędy i liście jak u topoli berlińskiej.

X P. Wobstii Schroed. (prawdopodobnie P. laurifolia x P. tristis). Długopędy brązowoszare, nieco kanciaste. Liście jajowate lub romboidalnojajowate. Kora na pniu białoszara. Znane są tylko osobniki żeńskie.

Krussmann (1977) z kolei podaje, że P. x rasumowskiana (Regel) Dipp. (= P.? laurifolia x P. nigra) jest podobna do P. berolinensis, lecz o gałązkach bardziej kanciastych i gładkich oraz zaostrzonych, lepkich pączkach. Liście na silnych pędach okrągło-owalne, do 14 cm długości, zaokrąglone lub nieco sercowate u nasady, na końcu wyciągnięte w długo zaostrzony, gruczołowato ząbkowany wierzchołek, prawie zupełnie gładkie, brzegiem gruczołowato karbowane, nie orzęsione, ogonek cylindryczny, od góry owłosiony. Słabo rosnąca i o niewielkiej wartości dekoracyjnej.

Interesująco o różnych moskiewskich topolach, w tym schroederowskich, piszą autorzy wydanej w 2012 r. publikacji „Adwentywna flora Moskwy i okręgu moskiewskiego” (Майоров С.Р., Бочкин В.Д., Насимович Ю.А., Щербаков А.В.,  Адвентивная флора Москвы и Московской области, Moskwa, 2012). Opisując topolę Razumowskiego (? Populus x rasumovskyana Schroeder) podają przypuszczalne pochodzenie (? P. x woobstii x P. laurifolia;  ? P. laurifolia x P. nigra var. italica; ? P. laurifolia x P. nigra var. italica x P. deltoides var. monilifera). Nie informują, czy zaglądali do oryginalnych tekstów Schroedera. Najpierw cytują Rehdera (1949): „Gałązki nagie, kanciaste; liście na długopędach okragło-owalne, z zaokragloną lub niemal sercowatą nasadą, do 14 cm długości; na starych drzewach mniejsze, eliptyczne”. Przytaczają fragment z wielotomowej dendrologii pod redakcją Sokołowa (1951): Liście mogą być deltoidalne, ich ogonki owłosione, a w miejscu ich przejścia w blaszkę liściową mogą być gruczołki. Autorzy „Adwentywnej flory Moskwy …” piszą, że w 2010 r. zebrali do zielnika dużą ilość pędów odroślowych i opadłych gałązek z korony starego (senilnego) egzemplarza rosnącego naprzeciw budynku moskiewskiej akademii rolniczej. Drzewo to służyło jako „typowy okaz” albo topoli ‘Petrowskiana’ albo ‘Rasumowskiana’ – naukowcy nie są tego pewni. Liście okazały się pozbawione gruczołków lub (znacznie rzadziej) ze słabo wyrażonymi gruczołkami, ogonki nieco owłosione, gałązki z korony – słabo kanciaste (pędy odroślowe – żebrowane). Zauważono silnie wyrażone cechy topoli czarnej. Korona wąskostożkowata, jak u topoli berlińskiej. Stąd przyjęto, że zachowała się topola ‘Rasumowskiana’, a rosnąca niegdyś obok ‘Petrowskiana’ nie przetrwała (w istniejących opisach topoli ‘Petrowskiana’ częściej podkreślano owłosienie i żebrowanie gałązek, a także obecność gruczołków, czego nie stwierdzono u zachowanego okazu). Autorzy przypuszczają, że być może jako topola Razumowskiego figuruje klon topoli berlińskiej o szerokich liściach, lub też podobna kombinacja cech mogła wyniknąć przy innego rodzaju krzyżówkach. Coś bardziej pewnego można by ewentualnie stwierdzić po wykonaniu analiz molekularnych.

Teraz oddaję głos samemu Richardowi Schroederowi – twórcy kultywarów ‘Rasumowskiana’ i ‘Petrowskiana’. Z obszernej książki „Rosyjski ogród, szkółka i sad owocowy” – fragmenty o rozmaitych topolach sprzed ponad wieku. Nazewnictwo i podział systematyczny oryginalne. Większość tych topól – jeśli nie wszystkie – Schroeder uprawiał w zarządzanym przez siebie ogrodzie słynnej akademii rolniczej pod Moskwą (obecnie już na terenie Moskwy).

Populus. Topola. Salicineae.

Populus alba L. – srebrzysta. Południowo-Wschodnia Europa i Azja. Dorodne, duże drzewo o szeroko rozrośniętej koronie z białym kutnerem na spodzie liści, bardzo rozpowszechnione w ogrodach, parkach i szkółkach. W uprawie znajdują się tylko męskie rośliny, dlatego nie uzyskuje się nasion; niekiedy powstają mieszańce z P. tremula – to P. canescens Sm. Rozmnażanie zachodzi poprzez odrośla korzeniowe, których stare drzewo daje wiele, oraz przez odkłady; z sadzonek przyjmuje się tylko niewielki procent.  

Populus alba v. Bolleana, P. Bolleana Lauche – przepiękna stożkowata odmiana topoli z centralnej Azji. Drzewo nieco wrażliwe na mróz, potrzebuje w młodym wieku osłony, suchego ciepła i słonecznego stanowiska. Rozmnaża się z sadzonek, odkładów i przez szczepienie na formie typowej i na osice.

Populus angulata Ait. – graniasta. Ameryka Północna. Przepiękne drzewo o ogromnej koronie; liście duże, gładkie, jasnozielone, prawie trójkątne lub deltoidalne, z wyciągniętym końcem; gałęzie zwłaszcza młode i silne, żebrowane, wzrost szybki. U nas w uprawie tylko rośliny żeńskie, których kwiaty, przypadkowo zapylone przez rozmaite inne topole, dają wschodzące nasiona i liczne mieszańce, spośród których wybrano najlepsze dla dalszego rozmnażania przez sadzonki. W niektórych przypadkach wyraźnie widać wpływ topoli wonnej, laurolistnej, berlińskiej i innych.

Populus Atheniensis Ludw = graeca. Hort. – topola ateńska – nie dlatego, że pochodzenia greckiego, jak objaśnia Koch, ale od miejsca o tej nazwie w Ameryce Północnej. Ładne wyprostowane drzewo średniej wielkości z niewielkimi gładkimi, jaskrawo zielonymi liśćmi, które jesienią utrzymują się bardzo długo w stanie świeżym na drzewach; rozmnaża się z odrostów korzeniowych od starych drzew i z sadzonek korzeniowych; w uprawie są tylko żeńskie rośliny, które dają hybrydy z osiką.

Populus atheniensis pendula – zwisająca lub płacząca. Bardzo piękna odmiana, która będąc szczepiona na wysokich prostych pniach osiki tworzy czarujące płączące korony. W uprawie spotyka się tylko rośliny żeńskie, które w ogrodzie i szkółce Akademii Timiriazewskiej dały z samosiewu przepiękne, wyprostowane i płaczące hybrydy P. graeca + P. tremula oraz P. gr. pendula + P. tremula. Obie formy wprowadzono do uprawy.

Populus balsamifera L. – balsamiczna. Syberia, Ameryka Północna. Okazałe drzewo średniej wielkości o grubych gałęziach, dużych pączkach pokrytych wonną żywicą i owalnych liściach, na młodych pędach wydłużonych i zaostrzonych, których dolna powierzchnia jest jasnozielona; daje balsam Tocamahaca; nie całkiem wytrzymała, szczególnie na wilgotnej i ciężkiej glebie. 

Populus balsamifera tristis Fisch. – ciemna. Mało odróżniająca się odmiana z Kamczatki; górna strona liści bardziej ciemnozielona, a samo drzewo niższe i wolniej rosnące.

Populus berolinensis Koch. – berlińska. Powstała przypadkowo w berlińskim ogrodzie botanicznym ze skrzyżowania topoli piramidalnej z laurolistną. Bardzo piękne, duże i szybko rosnące drzewo o stożkowatym pokroju o świeżozielonych liściach; jeszcze rzadka, lecz godna rozpowszechnienia.

Populus canadensis. Mchx – monilifera – kanadyjska. Ameryka Północna. Gigantyczne drzewo o ogromnych konarach i koronie, z potężnym wysokim pniem, jeśli rośnie w bardziej gęstym nasadzeniu; dużej ciasnoty jednak nie znosi. Drewno cenione wysoko na różne wyroby stolarskie i wwożona jest z Kanady do Europy Zachodniej w dużej ilości w postaci ogromnych desek. Od wyżej opisanej P. angulata topola kanadyjska różni się jedynie bardziej ciemnozielonymi liśćmi i czerwonawymi ogonkami, tak że widocznie nie jest samodzielnym gatunkiem, a tylko odmianą. Wzrost obu drzew nadzwyczajnie szybki; pędy do 2 m długości na czarnoziemnej glebie nie należą do rzadkości i trudno znaleźć inne drzewo, które w tym samym czasie wyprodukuje tyle drewnianej masy.

Populus canadensis fol. var. – pstrolistny kultywar, mało stabilny, wrażliwy na mróz.

Populus canadensis Van Geertii. – żółtolistna, chorowita odmiana, wrażliwa na mróz.

Populus canadensis Lindlеуапа. – ze zniekształconymi liśćmi, nieładna i nieodporna.

Populus candicans Ait. = macrophylla Lodd. = ontariensis – wielkolistna. Ameryka Północna. Drzewo średniej wielkości, wzrost nadzwyczaj szybki, często 2 m w ciągu roku; liście największe wśród topól, nierzadko do 20 cm długości I prawie tej samej szerokości. W młodym wieku i na zimnej glebie ta topola często cierpi od mrozów i nawet całkowicie wymarza; dorosłe drzewa, dające nieduże przyrosty i rosnące w sprzyjających warunkach, zimują bez uszkodzeń; niemniej prawdziwy rejon uprawy tego drzewa u nas leży znacznie bardziej na południe od Moskwy, w pasie czarnoziemu.

Рорulus Catherinae Schrod. – Katarzyny. Nieznany gatunek, otrzymany z Jekaterynburga, bez nazwy. Tworzy ogromne drzewo o wysokim pniu, ogromnych konarach i szerokiej koronie; ogólnie bardzo podobna do poprzedniej, ale różni się bardziej żebrowanymi młodymi pędami. Kora biaława lub jasnoszara, jak u P. nigra. Liście zaokrąglone u nasady, na szczycie wyciągnięte w ostry koniec, nieco dłuższe od swej szerokości, niekiedy zbliżają się do formy romboidalnej; prawdopodobnie to mieszaniec P. nigra i P. suaveolens. W ogrodzie botanicznym uniwersytetu moskiewskiego znajduje się ogromny egzemplarz tej rośliny, zupełnie taki sam jak jekaterynburska, mocno przypominający moje hybrydy P. canadensis i suaveolens, podobnie jak i P. Wobsti.

Populus charkowiensis Schrod. et Kitschunow – charkowska. Znaleziony przez Kiczunowa w Charkowie w 1900 r. mieszaniec między Populus pyramidalis i P. canadensis. Utrzymał się w uprawie, sprzedawany przez szkółki w Europie Zachodniej, np. u Spaetha w Berlinie, u Hessego w Weener i Hanowerze oraz innych, a także w niektórych naszych szkółkach.

Populus grandidentata Ait. – zębata. Ameryka Północna. Drzewo średniej wielkości, wykazujące podobieństwo do topoli srebrzystej, ale liście mniej głęboko klapowane i mniej białe; drzewo mniejszego wzrostu; rozmnaża się z odkładów i przez szczepienie na osice, lecz szczepione drzewa zwykle niedługowieczne.

Populus laurifolia Ledb. – laurolistna. Syberia. Piękne wyprostowane drzewo średniej wielkości. Liście na pędach rocznych świeżozielone, na starszych – w wieku owocowania – owalne, co prawdopodobnie dało podstawę dendrologom Regelowi i Kochowi zaliczyć to drzewo do form topoli balsamicznej, do których faktycznie nie należy; prędzej odnosi się do którejś z żebrowanych topoli amerykańskich. Jej młode pędy są silnie żebrowane.

Populus moskoviensis Schrod. – moskiewska. Dobre, szybko rosnące drzewo średniej wielkości, spotykane z rzadka w moskiewskich ogrodach, na rynkach i bulwarach. Pokrój wyprostowany, kora biaława, liście na młodych pędach na brzegach nieco wełniste i wydłużone w porównaniu ze zwykłą P. suaveolens, do której zresztą ta topola jest podobna. Bardzo podobna forma nazywa się „wierzbową”, ale pokrój tej odmiany jest mniej wyprostowany i gałęzie bardziej rozłożyste. Prawdopodobnie obydwie pochodzą ze skrzyżowania P. suaveolens z laurifolia.

Populus nigra L. – topola czarna, sokora. Południowo-wschodnia Rosja. W ojczyźnie, wzdłuż dolnej Wołgi, drzewo to osiąga ogromne rozmiary, tak że z jego pni wykonują całe łodzie, tak zwane duszegubki (dłubanki). W uprawie u nas pod Moskwą zostaje daleko w tyle w porównaniu do topoli kanadyjskiej pod względem szybkości wzrostu i wielkości oraz prawie zawsze jest schorowana; sokora różni się od P. canadensis i angulata, które ogólnie przypomina, obłymi pędami i romboidalnymi liśćmi; kora na młodych pędach biaława. 

Populus Puschkini Schrod. – najpierw pytano w naszych szkółkach o topolę puszkinowską z powodu dziesiątków strzyżonych w postaci gęstych piramid drzew otaczających pomnik znakomitego poety. Te piramidy do tego stopnia podobały się moskiewskim właścicielom ogrodów, że nie nadążaliśmy zaspokajać całego zapotrzebowania na „topolę puszkinowską”; i rzeczywiście nie można zaprzeczyć, że rzeczone piramidy to szczyt doskonałości w swoim rodzaju. Topola ta jest tym czasem tą samą, która uprzednio słynęła w moskiewskich ogrodach pod fałszywą nazwą P. caroliniana albo po prostu „karolina” i nie jest niczym innym jak drobnolistna, nisko i gęsto rosnąca odmiana sokory; lubi lekką glebę i rozmnaża się z sadzonek, wzrost powolny.

Populus betulaefolia – brzozolistna. Otrzymana z Niemiec, odmiana sokory podobna do poprzedniej; wszystkie części trochę większe, mniej zagęszczona; rozmnaża się z sadzonek.

Populus odorata Schrod. – mieszaniec uzyskany przeze mnie z siewu nasion P. balsamifera, prawdopodobnie zapylonych P. laurifolia. Drzewo trochę słabo rosnące, pień niestabilny, łatwo się wygina, gałęzie nieco zwisające. Liście o owalnej lub lekko sercowatej podstawie wyciągnięte w długi koniuszek, długość dwa razy większa od szerokości, wełniste na brzegach i drobno gruczołkowato ząbkowane, pachnące. Pączki długie, ostre, bardzo żywiczne i wonne. Drzewo choć niewielkie i nie szybko rosnące ma nad zwykłą P. balsamifera tę przewagę, że jest całkowicie wytrzymałe, przy czym nie mniej, jeśli nie bardziej jeszcze aromatyczne.

Populus Petrovskoensis Schrod. – pietrowska. Duże i piękne drzewo. Uzyskana przypadkowo i otrzymywana w szkółce Akademii z siewu nasion P. canadensis zapylonych prawdopodobnie P. suaveolens. Liście wielkości równej liściom topoli kanadyjskiej, lecz mają zaokrągloną podstawę. Nazwa nadana od miejscowości Petrowskoje.

Populus pyramidalis Roz. lub dilatata według Antona – topola piramidalna, na południu – „Rajskie drzewo”, „Rokita”, „Raina” itd. Znana wszystkim wysoko rosnące stożkowate drzewo, bardzo rozpowszechnione w południowych i zachodnich guberniach; u nas prawie corocznie cierpi od mrozów i potrzebuje na zimę okrycia. Według niektórych badaczy topola piramidalna to odmiana sokory, do której jest bardzo podobna z liści, ale wyraźnie odróżnia się pokrojem i wrażliwością na mróz. 

Populus Rasumowskoensis Schrod. – razumowska. Uzyskana i otrzymywana przeze mnie z wysiewu nasion P. Wobsti rosnącego obok dużego męskiego egzemplarza P. laurifolia. Siewki wykazują wyraźne cechy obojga rodziców: drzewo silnie rosnące z dużymi wydłużonymi romboidalnymi liśćmi, niekiedy z zaokrągloną podstawą. Nie wszystkie egzemplarze są identyczne. Nazwę nadano od miejscowości Razumowskoje.

Populus Simoni Carr. – Simona. Chiny. Bardzo piękne, wyprostowane drzewo, które prawdopodobnie nie osiąga dużej wielkości. Gałęzie cienkie, trochę zwisające, wybitnie żebrowane, prawie skrzydełkowate; liście nieduże, eliptycznie romboidalne, drobno gruczołkowato ząbkowane.

Populus suaveolens Fisch. – wonna. Syberia. Drzewo średniej wielkości o owalnych, drobno ząbkowanych liściach, spodem blado- lub białawozielonych, co nadaje drzewu jakby wątły wygląd. Pączki silnie pokryte żywicą i aromatyczne, jak u topoli balsamicznej, do której drzewo to jest niekiedy zaliczane jako odmiana; szczególną cechą odróżniającą od innych topoli jest torebka otwierająca się trzema klapami. Wśród wszystkich topól jest to najbardziej rozpowszechniona odmiana, choć nie najpiękniejsza na moskiewskich bulwarach i w ogrodach.

Populus suaveolens pyramidalis lub viminalis – stanowi wyprostowaną piramidalną odmianę poprzedniej i jest godna uwagi ze względu na doskonałą odporność.

Populus tremula L. – osika. Północna Europa, Syberia. Drzewo nielubiane w ogrodach, które jednak ma pewne znaczenie w leśnictwie, szczególnie od kiedy jej drewno znalazło liczne zastosowania w technice.

Populus pendulа – odmiana o zwisających gałęziach; nie szczególnie ładna i w żadnym wypadku nie może konkurować z bardziej elegancką P. graeca pendula; szczepiona wysoko na osice.

Populus Wobsti Schrod. – Wobsta. Duże wyprostowane drzewo o szerokiej koronie I dużych, szerokoowalnych, drobno ząbkowanych liściach z wyciągniętymi końcami. Pączki mocno żywiczne i pachnące, jak u P. balsamifera albo suaveolens.  Kotki żeńskie bardzo długie, do 15 cm; torebki, jak zwykle u topól, otwierające się dwiema klapami; z P. laurifolia daje wschodzące nasiona. To piękne drzewo zostało znalezione pod Moskwą przez głównego ogrodnika ogrodu botanicznego uniwersytetu moskiewskiego Wobsta i przekazane mi jako wielbicielowi i kolekcjonerowi różnych gatunków. W ramach podziękowania i głębokiego szacunku przyjąłem to przepiękne drzewo do uprawy pod nazwiskiem szanownego ofiarodawcy. Jeśli chodzi o pochodzenie P. Wobsti, to jest prawdopodobnie mieszańcem pomiędzy P. candicans i suaveolens.  

Topole znajdują częste zastosowanie w ogrodach, parkach i alejach, a niektóre również w leśnictwie. Nie ma innej rośliny drzewiastej, która by tak szybko dorastała znacznej wielkości, jak topola, choć nie są one bardzo długowieczne; dojrzałe w wieku 80 lat, obumierają w wieku 100 lat. Lubią glebę raczej lekką, ciepłą i suchą, niż ciężką, chłodną i wilgotną, wymagają bardzo dużo światła oraz przestrzeni i mocno cierpią w konkurencji nawet z niższymi gatunkami.

Rozmnaża się topole zwykle i z sukcesem przy pomocy sadzonek, choć można je również rozmnażać z nasion; jednak sposób ten ogólnie nie jest przydatny dla odmian uprawnych, gdyż bardzo rzadko posiada się męski i żeński egzemplarz  tego samego gatunku, wskutek czego uzyskuje się niewschodzące nasiona lub różne hybrydy. Nasiona powinny być wysiane niezwłocznie po zbiorze i utrzymywane w stanie wilgotnym; w takim przypadku wschodzą w ciągu tygodnia. Siewki rosną znacznie wolniej niż sadzonki, i mogą pozostawać na zagonach przez dwa, a nawet trzy lata.

Tyle o topolach w dziele Richarda Schroedera. Nie należy systematyki, nazw ani opisów topól sprzed ponad wieku traktować zbyt poważnie – wiele zmieniło się od tego czasu.

Z tekstu wynika, że rosnące u nas okazy określane jako 'Petrowskiana’ nie są topolą, którą wyhodowano pod tą nazwą w akademii rolniczej pod Moskwą. Nie pasują gatunki rodzicielskie. W którymś miejscu nastąpiła pomyłka. Być może w ogrodzie Schroedera. Albo w którejś z zachodnioeuropejskich szkółek, które miały w ofercie schroederowskie topole. Jednak przyjęta nomenklatura, mocno zakorzeniona w całym świecie, z pewnością nie będzie zmieniona. Dlatego w praktyce pozostajemy przy podziale na 'Berlin’ i 'Petrowskyana’, bo te dwie formy są rozpowszechnione i dobrze rosną w Polsce. Przytaczam tekst źródłowy jedynie jako ciekawostkę dendrologiczną.