Topola biała ‘Bolleana’

Jedyny prawdopodobnie w Łodzi dorosły okaz topoli białej odmiany ‘Bolleana’ (czyli topoli turkiestańskiej) rośnie na Gdańskiej przy słynnej willi Kellera. Mam nadzieję, że pofabrykancki pałacyk doczeka się remontu, a wyjątkowa topola pozostanie ozdobą ogrodu.

Topola biała ‘Bolleana’ (Populus alba L. ‘Bolleana’) jest eleganckim drzewem o o szczupłym, zwartym pokroju i jasnej korze. Początkowo wrzecionowata sylwetka z wiekiem staje się szersza, bardziej stożkowata.

Topola biała ‘Bolleana’ przy willi Kellera została posadzona prawdopodobnie w latach sześćdziesiątych XX wieku, bo widać ją na zdjęciu z lat siedemdziesiątych. Kolejne zdjęcie – z lat siedemdziesiątych lub osiemdziesiątych – pochodzące ze zbiorów Zdzisława Konickiego zostało zamieszczone dzięki uprzejmości jego wnuczka Pana Macieja Zduniewskiego.

Obecnie ma obwód pnia w pierśnicy 2,64 m, a to niezły wynik jak na tę odmianę. Włodzimierz Seneta w „Dendrologii” (mam wydanie z 1983 r.) wymienia jedną topolę odmiany ‘Bolleana’ z Poznania o wymiarach: obwód 220 cm, wysokość 20 m – nie wiem czy to drzewo nadal żyje.

Topola biała ‘Bolleana’ osiąga wysokość u nas do około 20 m. Podobna do typowej topoli białej, różni się jednak zwartym, wyprostowanym pokrojem korony.

Za młodu wąską sylwetką przypomina topolę włoską. Wszystkie konary i gałęzie są wyprostowane. Z czasem korona poszerza się.

U dorosłego drzewa konary i gałęzie tylko w górnej części korony są ustawione pionowo.

Kora na pniu i gałęziach zielonkawoszara, u starszych okazów białozielona, gładka. Młode pędy zielone z szarym kutnerem.

Liście 3-5-klapowe, na długopędach głębiej wcinane i silniej ząbkowane, na krótkopędach bardziej zaokrąglone, z wierzchu ciemnozielone, spodem srebrzystobiałe, długości 6-12 cm.  Poruszając się na wietrze dwubarwne liście dają ciekawy efekt plastyczny i wyraźnie szeleszczą.

‘Bolleana’ to odmiana płci męskiej, w związku z tym nie wytwarza uciążliwego puchu nasiennego.

W literaturze określana jest jako Populus alba L. ‘Pyramidalis’, Populus alba var. pyramidalis Bunge, Populus alba f. pyramidalis Dipp., Populus alba var. bolleana (Lauche) Otto, Populus bolleana Lauche. Nazwa odmiany ‘Bolleana’ pochodzi od nazwiska berlińskiego naturalisty i dendrologa Carla Augusta Bolle’a (1821-1909).

Wymagania i zastosowanie są podobne do topoli włoskiej. Dobrze wygląda w alejach i szpalerach. Rośnie wolniej od topoli włoskiej, ma szerszą koronę i zwykle jest niższa.

Pochodzenie tej odmiany nie jest całkiem jasne. Zwana jest topolą turkiestańską, gdyż wywodzi się spośród dość częstych w środkowej Azji form o wąskim pokroju. Sprowadzona w 1841 r. z okolic pasma górskiego Karatau w południowym Kazachstanie, gdzieś między Samarkandą a Bucharą.

Jest to typowe drzewo klimatu kontynentalnego, dobrze rośnie jedynie w okolicach o suchym powietrzu. W związku ze swym pochodzeniem nieco wrażliwa na mróz, szczególnie w młodości – ale w centrum Łodzi znalazła doskonałe dla siebie warunki. Zdrowsza i bardziej żywotna od topoli włoskiej. Lubi słoneczne stanowiska. To dobre drzewo do ekstremalnych warunków w centrum wielkiego miasta: odporne na suche, gorące powietrze, niedobór wody w glebie, zasolenie podłoża. Potrzebuje jednak odpowiedniego miejsca, nie nadaje się na wąskie ulice. Wymaga trochę pracy, systematycznego usuwania odrostów korzeniowych. Dla miast, które cenią sobie bioróżnorodność, szlachetne odmiany topoli białej są doskonałym wyborem.

Podobny pokrój ma odmiana topoli białej ‘Raket’ (‘Rocket’), która została uzyskana w wyniku celowej wstecznej krzyżówki topoli białej i męskiej ‘Bolleana’ w Holandii w 1956 r. Wprowadzona do sprzedaży w 1972 r. Ma wyjątkowo wąską, szczupłą sylwetkę, wszystkie gałęzie wyprostowane, bardzo prosty pień. Jest to udoskonalona forma topoli piramidalnej, ponoć odporna na choroby liści. Odmiana żeńska. Okazów odmiany ‘Raket’ jak dotąd w Łodzi nie spotkałam.

Jeśli interesujesz się topolami przeczytaj o topoli włoskiej i topoli chińskiej.

A także o topoli berlińskiej i jej odmianie carskiej.